Eleonora Akvitanska bila je jedna od najmoćnijih i najuticajnijih ličnosti srednjeg vijeka. Moglo bi se reći da je bila predodređena za uspjeh – naslijedila je ogromno imanje kada joj je bilo samo 15 godina što ju je učinilo najtraženijom nevjestom svoje generacije.
Ipak, moć koju je Eleonora stekla prevazišla je sva očekivanja – na kraju će postati kraljica Francuske i Engleske, vodiće krstaški rat do Svete zemlje i ustanoviti mnoge običaje koji će se na dvorovima Evrope održati sve do današnjih dana.
Najpoželjnija udavača Evrope
Eleonora je rođena u sadašnjoj južnoj Francuskoj, najvjerovatnije 1122. godine. Dobro obrazovana od strane njenog uticajnog oca, Vilijama Desetog, vojvode od Akvitanije, bila je odlično upućena u književnost, filozofiju i jezike.
Strastvena jahačica, vodila je aktivan život sve dok nije naslijedila očevu titulu i veliku zemlju nakon njegove smrti kada je imala 15 godina, postavši jednim potezom vojvotkinja od Akvitanije i najpoželjnija udavača u Evropi.
Stavljena je pod starateljstvo francuskog kralja i posle svega nekoliko sati vjerena za njegovog sina i nasljednika Luja. Kralj je poslao pratnju od 500 ljudi da prenesu vijest Eleonori i povedu je u njen novi dom.
Eleonora postaje kraljica Francuske
Luj i Elenora su se vjenčali u julu 1137. ali su imali malo vremena da se upoznaju prije nego što se Lujev otac, kralj, razbolio i umro. U roku od nekoliko nedelja nakon vjenčanja, Elenor se našla u kraljevskoj palati u Parizu koja će biti njen novi dom. Na Božić iste godine Luj i Elenora su krunisani za kralja i kraljicu Francuske.
Prve godine Luja i Eleonore kao monarha bile su opterećene borbom za vlast sa njihovim neprijateljima – moćnim grofom Teobaldom od Šampanjca i papom u Rimu. Luj, još mlad i neumjeren, napravio je niz vojnih i diplomatskih grešaka koje su ga dovele u sukob sa papom i nekoliko njegovih moćnijih lordova, piše History.com.
Sukob koji je uslijedio kulminirao je masakrom stotina nevinih u gradu Vitri — tokom opsade veliki broj stanovništva sklonio se u crkvu, koju su zapalile Lujeve trupe. Godinama opsjednut krivicom zbog svoje uloge u tragediji, Luj je željno odgovorio na papin poziv na krstaški rat 1145. Eleonora mu se pridružila na dalekom i opasnom putovanju.
Krstaški rat nije prošao dobro, a Elenora i Luj su se sve više otuđivali. Nakon nekoliko napetih godina tokom kojih je Elenor tražila poništenje braka, a Luj se suočavao sa sve većom kritikom javnosti, na kraju im je 1152. odobreno da se raziđu na osnovu toga što su bili u krvnom srodstvu, a njihove dvije ćerke su ostavljene pod nadzorom kralja.
Eleanora postaje kraljica Engleske
U roku od dva mjeseca od poništenja braka, nakon što je odbila pokušaje da je uda za razne visoke francuske plemiće, Elenor se udala za Henrija, grofa od Anžua i vojvodu od Normandije. Pričalo se da je imala aferu sa ocem svog novog muža, a bila je i jedanaest godina starija od njega, ali brak se nastavio i za dve godine Henri i Elenora su krunisani za kralja i kraljicu Engleske nakon smrti kralja Stivena.
Eleonorin brak sa Henrijem bio je uspješniji od onog sa Lujem, iako mu nije nedostajalo drame i razdora. Henri i Elenora su se često svađali, ali su između 1152. i 1166. zajedno izrodili i osmoro djece.
Obim Eleonorine uloge u Henrijevoj vladavini je uglavnom nepoznat, iako se čini malo vjerovatnim da bi žena njene energije i obrazovanja bila potpuno bez uticaja. Bez obzira na to, ona se ne pojavljuje u javnim ulogama sve dok se nije odvojila od Henrija 1167. i preselila svoje domaćinstvo u svoje zemlje u Poatjeu.
Iako su razlozi raspada njenog braka sa Henrijem ostali nejasni, vjerovatno su Henrijeva sve češća i javnija nevjerstva bila ključna.
Eleonora Akvitanska i “dvor ljubavi”
Eleonorino vrijeme kao gospodarice svojih zemalja u Poatjeu važi za vrijeme kada je nastala legenda o “dvoru ljubavi” – načinu izražavanja viteške i plemenite ljubavi i divljenja prema ženi i ženskoj lepoti. Smatra se da je upravo ona podstakla kulturu viteštva među svojim dvorjanima koja je imala dalekosežan uticaj na književnost, poeziju, muziku…
Iako su neke činjenice o ovome i dalje sporne usred vjekova nagomilanih legendi i mitova, čini se da je Elenora, vjerovatno u pratnji svoje ćerke Mari, postavila standarde koje su onda trubaduri željno prihvatili i proširili priču dalje. Njen dvor je privukao umjetnike i pjesnike i doprinio procvatu kulture i umjetnosti.
Eleonorino hapšenje
Godine 1173, Eleonorin sin “Mladi” Henri pobjegao je u Francusku, očigledno da bi kovao zavjeru protiv svog oca i zauzeo engleski prijesto. Eleanora, za koju se pričalo da aktivno podržava planove sina protiv svog otuđenog muža, uhapšena je i zatvorena zbog izdaje.
Nakon što je uhapšena, provela je narednih 16 godina u nekoj vrsti kućnog pritvora, premještajući se između različitih zamkova u Engleskoj. Ipak, to je nije spriječilo da djeluje – osumnjičena je da je agitovala protiv interesa svog muža, a neki kažu da je igrala glavnu ulogu i u smrti njegove omiljene ljubavnice, Rosamund.
Nakon godina pobune i revolta, mladi Henri je konačno podlijegao bolesti 1183. i umro, moleći na samrti za oslobođenje svoje majke. Henri ju je pustio, pod stražom da ode u Francusku. Ipak, 1184. dozvolio joj je da se vrati u Englesku 1184. godine, nakon čega se Eleonora ponovo nastanila na dvoru preuzimajući neke od svojih ceremonijalnih dužnosti kao kraljica i pojavljujući se u javnosti samo u posebnim prilikama.
Eleonora kao regent
Henri II je umro u julu 1189. i naslijedio ga je njihov sin Ričard. Jedan od njegovih prvih poteza bio je da majci vrati punu slobodu. Eleonora je vladala kao regent u Ričardovo ime dok je on preuzeo vođenje Trećeg krstaškog rata koji tek što je počeo kada je Henri II umro.
Po završetku krstaškog rata, Ričard (poznat kao Ričard Lavlje Srca) se vratio u Englesku i vladao do svoje smrti 1199. Eleonora je doživjela da vidi svog najmlađeg sina Džona (poznatog i kao Jovan bez zemlje), krunisanog za kralja nakon Ričardove smrti.
On ju je postavio za svog izaslanika u Francuskoj. Kasnije će Eleonora podržati Džonovu vladavinu protiv pobune njenog unuka Artura.
Na kraju, Eleonora se povukla u manastir kao monahinja u opatiju u Fontevrou, gdje je i sahranjena pored muža Henrija II i sina Ričarda I nakon smrti u dubokoj starosti 1204. godine. Nadživjela je svu svoju decu, osim engleskog kralja Jovana i ćerke Eleonore, kraljice Kastilje.
