Drugi krug predsjedničkih izbora u Crnoj Gori održan je uz poštovanje opštih demokratskih standarda i principa, a izborni dan protekao je mirno i bez većih nepravilnosti, pokazao je izvještaj Centra za monitoring i istraživanje (CeMI).
Na konferenciji CeMI-ja povodom predstavljanja izvještaja o preliminarnim nalazima i zaključcima saopšteno je da su se negativne karakteristike ukupnog izbornog procesa odnosile na nepravilnosti u radu nižih nivoa izborne administracije i notirane zloupotrebe državnih resursa i partijskog zapošljavanja.
“Kao i na neizbalansirano izvještavanje medija, uz miješanje vjerske zajednice u izborni proces, kao i na određene oblike spoljnog miješanja”, saopšteno je na konferenciji, prenosi PR centar.
Šefica posmatračke misije CeMI-ja Ana Nenezić kazala je da je izborni dan protekao u mirnoj atmosferi i da karakter i obim nepravilnosti nijesu ugrozili regularnost ukupnog izbornog procesa u okviru drugog kruga predsjedničkih izbora.
„Izbori su sprovedeni bez većih problema u organizaciji, dok su temeljna prava kandidata i birača da slobodno predstave programe, odnosno sprovedu svoje biračko pravo, u najvećem dijelu poštovana“, navela je Nenezić.
Ona je rekla da su izbori održani po pravilima nereformisanog seta izbornih zakona, koji sadrže brojne pravne praznine, nejasnoće i kolizije pravnih normi, koje otvaraju prostor za njihovu zloupotrebu i umanjuje efikasnost.
Nenezić je podsjetila da je drugi krug predsjedničkih izbora u Crnoj Gori održan prvi put u posljednjih 20 godina.
To je, kako je navela, uslovilo da izborno zakonodavstvo ne sadrži propise koji precizno propisuju postupak za drugi krug predsjedničkih izbora.
“To dodatno potvrđuje više puta ponovljenu ocjenu da je neophodno hitno sprovesti sveobuhvatnu reformu izbornih zakona i izborne administracije“, istakla je Nenezić.
Ona je rekla da je i drugi krug predsjedničkih izbora karakterisalo neprimjereno miješanje vjerskih zajednica, odnosno Srpske pravoslavne crkve (SPC).
„U sekularnoj državi, vjerske zajednice se moraju uzdržati od javnog iznošenja stavova o pojedinačnim kandidatima i vršiti uticaj na birače. Kako se ta praksa ponavlja, smatramo da je potrebno zakonski propisati navedeno ograničenje“, rekla je Nenezić.
Analitičar izborne administracije u CEMI-ju, Vladimir Simonović, rekao je da su organi za sprovođenje izbora u najvećem dijelu efikasno vodili izborne pripreme i ispoštovali većinu zakonskih rokova u okviru drugog kruga predsjedničkih izbora.
„Iako je ukupan izborni proces u osnovi bio transparentan, CeMI, kao i druge domaće i međunarodne posmatračke misije, nije bio uključen u rad institucija i organa za sprovođenje izbornog procesa i imao je ograničen uvid u proces i dokumenta koja su pratila izborni proces”, rekao je Simonović.
On je kazao da posmatračke misije treba da budu uključene, od pripremnih izbornih radnji do zaključenja izbornog procesa, kako bi se osigurala puna transparentnost i doprinijelo punoj informisanosti građana o svim pojedinostima izbornog procesa.
Pravni analitičar Ognjen Mitrović rekao je da je birački spisak zaključen na početku izbornog procesa, kao i da izmjene nijesu bile moguće.
Kako je pojasnio, u konačni birački spisak je upisano 542.154 birača koji su glasali na 1.162 biračkih mjesta.
“Međutim, nepreciznom komunikacijom sa javnošću, u trenutku između dva izborna kruga, Ministarstvo unutrašnjih poslova (MUP), unijelo je zabunu saopštavajući da je birački spisak izmijenjen i dopunjen sa oko 1,5 hiljada novoupisanih birača“, naveo je Mitrović.
On je rekao da, iako se ta informacija odnosila na predstojeće parlamentarne izbore zakazane za 11. jun, MUP nije pokazao proaktivnost i ispravio ili demantovao datu informaciju koja je stvorila nepotrebnu konfuziju kod zainteresovane javnosti.
„Netačan i neažuriran registar prebivališta koji vodi MUP, a koji je u jednom dijelu posljedica neprecizno propisane obaveze građana Crne Gore da odjave prebivalište, otvorio je pitanje zakonitosti glasanja dijaspore, regionalne i međunarodne, u drugom krugu predsjedničkih izbora“, rekao je Mitrović.
Analitičar finansiranja političke kampanje u CEMI-ju, Miloš Vukanović, istakao je da pravni okvir za finansiranje partija i izbornih kampanja, kao i propisana kontrolna ovlašćenja Agencije za sprečavanje korupcije (ASK), moraju biti unaprijeđeni jer ne daju osnov za sprovođenje suštinske kontrole.
„Iako su kandidati blagovremeno podnijeli izvještaje između dva kruga predsjedničkih izbora, činjenica da se tačnost podataka utvrđuje isključivo na bazi prezentovanih podataka u samom izvještaju, predstavlja značajno ograničenje koje se mora prevazići“, kazao je Vukanović.
On je rekao da je tokom izbornog ciklusa notirana izrazito visoka stopa zapošljavanja osoba u javnom sektoru.
„Tako je u periodu trajanja kampanje, preciznije do 31. marta, ASK notirao 6.968 ugovora kojima se uređuju radni odnosi, prava i obaveze državnih službenika i namještenika i obligacioni odnosi, a koji su zaključeni u periodu izborne kampanje “, rekao je Vukanović.
On je dodao da ASK nije dala zaključak o zakonitosti tih ugovora.
Zamjenica šefice misije Maja Milikić rekla je da je strano miješanje u crnogorski izborni proces bilo očigledno kroz medijsko djelovanje, kao i aktivnosti na društvenim mrežama.
Ona je navela da je medijsko okruženje konkurentno, sa velikim brojem registrovanih medija, dodajući da je javni emiter ispoštovao zakonske preduslove i ponudio balansiranu pokrivenost kampanje.
“Visoka koncentracija stranog kapitala u crnogorskim medijima uticala je na neizbalansirano predstavljanje kandidata u privatnim medijima“, navela je Milikić.
Ona je istakla da je održavanje debate na Javnom servisu između dva predsjednička kandidata značajan iskorak i u skladu sa međunarodnim standardima.
PR koordinatorka CeMI-ja Maja Bjelić istakla je da je kampanja bila konkurentna, ali naglašeno negativna, sa velikim brojem optužbi između kandidata, kao i usmjerena na obećanja o ekonomskom prosperitetu zemlje i ubrzanju procesa evropskih integracija.
„Kada je u pitanju izborna ćutnja, do izražaja je došlo vršenje propagande političkih partija preko društvenih mreža”, navela je Bjelić.
Ona je rekla da je najvažniji uzrok toga nepodudarnost rješenja u Zakonu o izboru odbornika i poslanika, kojji pripisuje da izborna propaganda traje do 24 sata prije održavanja izbora i Zakona o finansiranju političkih subjekata i izbornih kampanja, koji propisuje da izborna propaganda traje do dana održavanja izbora.
Ona je saopštila da je primjetan porast skrivenog reklamiranja, odnosno promotivne aktivnosti bez zakonom propisanih obilježja.
