Zašto Žugić ne treba ponovo da bude guverner CBCG

Piše: Predrag Drecun, dipl.ecc, ekonomski analitičar

Osim što bi mu to bio treći i neustavni mandat, postoji niz drugih, suštinski važnih razloga zašto Radoje Žugić ne treba da bude izabran za guvernera.

Kada na kritiku neko odgovara najnižim nivoom uvreda na ličnost kritičara, kao što je ti učinio Radoje Žugić na moj račun, pokazuje samo jedno, a to je da da nema argumenata da se odbrani.

Učinak dr Radoja Žugića može se cijeniti sa tri aspekta, a možda i sa više njih. Ja se ograničavam na analizu tri aspekta:

1. Analiza rada CBCG kao regulatora i čuvara finansijskog sistema;
2. Analiza kvaliteta njegovog administrativno-menadžerskog umijeća
3. Analiza mjerenja učinaka bankarskog sektora u mandatu dr Radoja Žugića;

Analiza rada CBCG kao regulatora i čuvara finansijskog sistema

Zakonom se definiše osnovni cilj Centralne banke, a to je podsticanje i očuvanje stabilnosti finansijskog sistema, uključujući podsticanje i održavanje zdravog bankarskog sistema i sigurnog i efikasnog platnog prometa. Finansijski sistem čini: 1. finansijske institucije; 2. finansijsko tržište; 3. finansijska infrastruktura. Svaki od djelova sistema značajno je oslabljen za mandata dr Radoja Žugića. Sva tri dijela sistema su ozbiljno urušena radom Radoja Žugića.

Četiri banke su nestale. Dvije od četiri banke su izbrisane iz registra isključivo samovoljom dr Radoja Žugića. Ostale dvije banke su pripojene postojećim bankama. Dodamo li tome i činjenicu da je Sosijete ženeral, najvrjedniji bankarski brend u CG, napustila Crnu Goru, nije teško zaključiti da je u njegovom mandatu vrlo “uspješno“ nestala jedna četvrtina ukupnog broja banaka. Finansijske institucije su predmet velike brige evropskih partnera što se potencira u svakom monitoring izvještaju. Finansijsko tržište u CG praktično ne postoji, što se vidi iz podataka sa berze, pa CBCG i ne može čuvati to tržište. Da zlo bude veće, CBCG se i ne trudi da oživi tržište, iako bi mogla. Finansijska infrastruktura je na najnižem mogućem nivou u odnosu na EU, pa čak i u odnosu na neke zemlje u okruženju. CBCG značajno zaostaje u regulaciji novih finansijskih usluga, i takvim nečinjenjem pravi Crnu Goru manje konkurentom u bliskoj budućnosti.

2. Analiza kvaliteta administrativno-menadžerskog umijeća dr Radoja Žugića

Moratorijum

Zapanjujući nivo elementarnog neznanja demonstrirao je doktor ekonomskih nauka Radoje Žugić, i to kad je, sredinom 2020. godine, najobičniji grejs period, sa pripisom kamate, nazvao moratorijum. Takvim činjenjem je stavio ruku u džep građanima, prevarivši njih desetine hiljada, koji dominantno ne bi ulazili u aranžman odlaganja otplate rata da su znali da će im se kamata pripisati glavnom dugu. Čak su i iz Udruženja banaka, tada demantovali guvernera. Da zlo bude veće, on i dan danas govori da je to bio moratorijum. No, to i ne čudi mnogo, jer on nikad u svom radnom vijeku nije bio bankar. Godine 2009. mu se ukazala ta šansa, nakon par dana je uvidio da je to pretežak posao za njega, i „hrabro“ odustao.

Pranje novca

Indikativno je da je CBCG u junu 2018. godine otpočela sveobuhvatnu višemjesečnu kontrolu u Atlas banci, i konstatovala krajem septembra da nema nepravilnosti u oblasti pranja novca, da bi samo par mjeseci kasnije, toj istoj banci, CBCG oduzela licencu i poslala je u stečaj, uz obrazloženje da su se u toj banci oprale ogromne količine novca. Čudno da takav stručnjak nije vidio da se “novac pere“ od juna do septembra, ali zato jeste u oktobru. Ovako mala vremenska distanca govori dovoljno o navodnoj “stručnosti i nezavisnosti“ donedavnog guvernera. Ova činjenica nikad nije objašnjena, i ukazuje da guverner nije djelovao samostalno.

Stečajevi bez potrebe

U Izvještaju privremenog upravnika o finansijskom stanju i uslovima poslovanja Atlas banke, sa stanjem na dan 31.12.2018. godine, navedeno je „da bi dokapitalizacijom u iznosu od 22 miliona eura, banka obezbijedila adekvatnu kapitalnu poziciju u skladu sa rizičnim profilom i poboljšala likvidnu poziciju“. Međutim, i pored ovakve sopstvene konstatacije, CBCG je uništila banku, i time svjesno ispraznila FZD, i ugrozila nekoliko desetina hiljada građana Crne Gore, koji su na računima depozita imali oko 200 miliona evra u trenutku otvaranja stečaja. Da li je bilo korisnije “naći“ 22 miliona evra, ili isprazniti kasu FZD za 90 miliona evra, i unesrećiti dugoročno i trajno ogroman broj deponenata, uključujući one sa većim depozitima, koji se nijesu našli među privilegovanima kojima je Žugić tokom moratorijuma na isplatu depozita omogućio da „izvuku“ svoj novac. Odbrana Žugića kako je morao da uvede stečaj zbog tužilačke blokade 63 miliona evra je potpuna besmislica. Računi su se mogli blokirati, i to bi čak pomoglo banci da bude više likvidna, jer ne bi morala da vrši transakcije po tim računima dok traje istraga. I ovaj besmisleni Žugićev odgovor svjedoči da nije bio samostalan u rukovođenju CBCG.

Takođe, ne postoji iole racionalno obrazloženje zašto je Invest banka Montenegro otjerana u stečaj. Svi koji poznaju finansije i bankarstvo znaju koliko se mora biti zlonamjeran pa zbog navodnih 50.000 evra ugasiti jednu banku.

Smatram da svaki guverner mora učiniti sve da sačuva svaku banku, bez obzira na sve političke pritiske kojima je izložen.

Trošenje depozita protivno zakonu

Način vršenja privremene uprave u Atlas banci, od strane CBCG, je kontroverzan, uglavnom zbog činjenice da je privremena uprava CBCG dozvolila selektivno prebijanje depozita i plasmana banke. Time je manji broj deponenata banke doveden u povlašćen položaj, u odnosu na ogromnu većinu običnih „smrtnika“. Ovakvim postupkom guverner je još jednom dokazao sklonost flagrantnom kršenju Zakona o bankama i selektivnom postupanju.

Pasivnost u kontroli banaka

Desetine miliona evra pronevjera u CKB nije otkrila CBCG, čija je ključna svrha shodno Zakonu da redovno vrši kontrole i u slučaju spornih situacija preventivno reaguje. Nameće se logično pitanje što je radila CBCG kad nije umjela da vidi ove ogromne pronevjere.

Zaključak

Ovo je samo dio loših menadžerskih odluka Radoja Žugića. Zaboravio je da su ambasadori Kvinte još 2019. godine zahtijevali njegovu smjenu, a CBCG, i još dvije nebankarske institucije označavali javno kao jedno od uporišta nezakonitog i neprofesionalnog postupanja. Radoje Žugić se uvijek krije iza institucije, koristeći potpise njemu odanih saradnika za rizične odluke, uz izbjegavanje javnih sučeljavanja, zahtjeve urednicima medija da sam bude gost u emisijama, ne odaziva se na pozive skupštinskih tijela, i potpuno privatizujući vrhovnu monetarnu instituciju, kroz desetine najbližih srodnika i kumova na rukovodećim pozicijama.

3. Analiza bankarskog sektora u mandatu dr Radoja Žugića

Dr Radoje Žugić je svjestan da u mojoj analizi nema „elementarnog neznanja“, već opravdanog nepovjerenja u pokazatelje CBCG. Čak i sa osporenim doktoratom ekonomskih nauka, elementarno pismen bankar trebalo bi da zna da se solventnost može mjeriti mnoštvom pokazatelja, i da svaki od njih daje nijansiranu sliku o potencijalu nekog ekonomskog entiteta, odnosno banke. Ovom prilikom upućujem ga na čuvenog engleskog ekonomistu Džona Ravela sa Kembridža, koji se upravo bavio analizom solventnosti banaka, i koji u svom poznatom djelu„ “Solvency and Regulation of Banks”, doslovce kaže: “Solventnost mjeri sposobnost da se na duži rok osigura vraćanje pozajmljenih sredstava, odnosno predstavlja mogućnost da banka u momentu likvidacije osigura isplatu svojih povjerilaca“. U istom djelu kasnije kaže da se solventnost mjeri različitim metodama. Dakle, jasno je da nije tačna tvrdnja Žugića da se solventnost mjeri samo jednim koeficijentom.

Tačno je da CBCG koristi koeficijent adekvatnosti kapitala. Na tome se završava sve što je tačno u njegovom odgovoru.

Sporno je, međutim, što Žugić svaku analizu koja njemu ne ide u korist proglašava elementarnim neznanjem.

Analitika ne koristi samo zakonom propisane pokazatelje, već široku lepezu alata. Svaki ozbiljan analitičar koristi različite pokazatelje, koji nisu regulatorno propisani, kao na primjer:

• Koeficijent zaduženosti (ukupne obveze / ukupna imovina)
• Koeficijent vlastitog finansiranja (kapital / ukupna imovina)
• Koeficijent finansiranja (ukupne obveze / kapital)
• Pokriće troškova kamata (dobit prije poreza i kamata / kamate)
• Faktor zaduženosti (ukupne obveze / zadržana dobit + amortizacija)
• Stepen pokrića I (kapital / dugotrajna imovina)
• Stepen pokrića II (kapital + subordinisani dug / dugotrajna imovina)

Radoje Žugić, dakle, javno koristi samo one pokazatelje koje on dizajnira i koje on mjeri, uz pomoć nekoliko servilnih kontrolora, uplašenih za svoja radna mjesta i nekritički odanih njemu lično.

Opet javno izjavljujem da ne vjerujem u podatke i pokazatelje koji su posljedica rada podobnih kontrolora odanih Žugiću. I nijesam usamljen u ovoj ocjeni.

Najvažnije bi bilo da dr Radoje Žugić odgovori da li je u njegovom mandatu rađena ocjena usklađenosti sa Osnovnim principima supervizije banaka (Core effective principles of banking supervision), kao dio  Programa procjene finansijskog sektora (FSAP). FSAP sprovodi MMF sa fokusom na procjenu elastičnosti finansijskog sektora, kvaliteta regulatornog i nadzornog okvira i kapaciteta za upravljanje i rješavanje finansijskih kriza.

Pokazatelj adekvatnosti kapitala je veoma subjektivan indikator, jer ocjenu rizičnosti neke bankarske aktive daje prvo bankarski činovnik, a onda kontrolor CBCG. On podrazumijeva da se supervizija vrši na najvišem nivou, i tada daje dobru mikro i makro sliku. Međutim, ako kontrolor zažmuri na jedno ili na oba oka, banka će biti solventna, a naročito ako nema eksterne ocjene kvaliteta rada supervizije, kao što je već sedam godina nema. Zato ne vjerujem podacima CBCG na časnu riječ. Sve dok se ne uradi supervizija supervizije Žugiću ne treba vjerovati, jer on vrlo vješto fingira podatke kako njemu odgovara. Razotkrivanje Žugićeve manipulacije podacima, platila je tragikomičnom smjenom čak i bivša viceguvernerka, upravo zato što nije htjela da fingira podatke i izvršava nezakonite naloge. Njena nedavno objavljena knjiga „Mobing u Crnoj Gori“, koju je finansirala Evropska komisija, govori u prilog mojim stavovima, te predočava brojne nezakonitosti i neprihvatljive manipulacije u djelovanju Radoja Žugića na poziciji guvernera CBCG.

U cilju sopstvene afirmacije, Žugić brojne pokazatelje i trendove u finansijskom sistemu tumači na sporan način:

1. Sporna tvrdnja – “Rast depozita je posljedica povjerenja u banke i u regulatora“;

Ova tvrdnja je neistinita, izrečena u cilju samohvalisanja, i providan pokušaj da logičkom konkluzijom prevari javnost. Činjenica da je odnos oročenih i depozita po viđenju nekada bio 80:20 u korist oročenih, a da je danas 80:20 u korist depozita po viđenju, više je nego dovoljan dokaz da građani, ustvari, nemaju povjerenje u naš finansijski sistem, jer ne žele da povjere svoj novac bankama na duži rok. Prema riječima CBCG, “neutemeljenost Drecunovog zaključka da je ostvareni rast depozita u prethodnom periodu isključivo posljedica rasta BDP-a u istom periodu, najbolje dokazuje činjenica da su u periodu od posljednje dvije godine (30. 09. 2020 – 30. 09. 2022) ukupni depoziti porasli u iznosu od skoro 1,7 milijardi eura, odnosno preko 50 odsto“. Opet jedna neistina od strane CBCG. Ja nijesam rekao da je rast depozita ISKLJUČIVO determinisan rastom BDP, kako tvrdi dr Žugić. Rekao sam da je rast depozita u OSNOVI posljedica rasta BDP i još nekih ekonomskih aktivnosti. Upravo te aktivnosti treba da objasni CBCG.

Tačno je da su depoziti porasli u tom periodu za 1,66 milijardi evra. BDP je u istom periodu porastao za oko 1,3 milijarde evra. U ovom periodu depoziti su porasli više od BDP, kao što su u nekim ranijim periodima depoziti rasli manje od BDP-a. Logikom CBCG značilo bi da pad depozita u 2020. godini u odnosu na 2019. godinu, za preko 120 miliona evra, predstavlja pad povjerenja u banke tokom 2020. godine. Dr Radoje Žugić ne daje odgovor na anomaliju da u njegovom mandatu postoji asimetričan odnos rasta depozita i BDP.

Iz tabele se vidi da 2015, 2017, 2020 i 2021. godine imamo smjer većeg rasta depozita od BDP, a u 2016, 2018, 2019, smjer većeg rasta  BDP od depozita. Ovo je vrlo interesantna pojava koja se dešava ciklično, i može biti uzrokovana mnogim malignim aktivnostima. CBCG ovu pojavu nije ni uočila, a kamoli da se pozabavi s njom. Ako depoziti porastu za preko 120 miliona evra više od BDP (2015. godina), prvo što bi CBCG trebalo da uradi jeste da utvrdi uzroke zašto se dešava ova neuobičajena pojava. Možda je Žugić čak i u pravu da se radi o povjerenju u banke, i naročito u regulatora, samo što to povjerenje u ovom slučaju ne bi bilo afirmativno.

1. Sporna tvrdnja – Rast kredita je dokaz dinamičnosti privrede;

Ova tvrdnja CBCG je netačna, jer je kreditna aktivnost najviše usmjerena na kreditiranje stanovništva i nerezidenata, dok učešće privrede u ukupnim kreditima opada. Ovakvom politikom CBCG direktno utiče na rast spoljnotrgovinskog deficita. Za posljednje 4 godine (2018- septembar 2022. g) krediti su porasli za svega 738 miliona evra, od čega krediti privredi za 216 miliona evra, krediti stanovništvu za 277 miliona evra, krediti nerezidentima za 244 miliona evra, dok su ostali krediti smanjeni za 10 miliona evra. U istom periodu depoziti su porasli za 1.504 miliona evra, od čega depoziti privrede za 636 miliona evra, depoziti stanovništva za 286 miliona evra, depoziti nerezidenata za 529 miliona evra, dok su ostali depoziti povećani za 57 miliona evra. Dakle, CBCG mora da objasni zašto se više od polovine rasta depozita nije plasiralo u kredite. Krajem prve decenije ovoga vijeka odnos kredita i depozita u Crnoj Gori bio i preko 1,5 (150 evra kredita na 100 evra depozita), da bi tokom 2014, 2015 godine krenuo nagli i konstantni pad tog pokazatelja, sa oko 1 (100 evra kredita na 100 evra depozita) na svega 0,70 (70 evra kredita na 100 evra depozita)  u septembru 2022. godine. Ovo je znak ozbiljne bolesti finansijskog sistema koji Žugić ovo nije ni primijetio, ali ipak snažno govori da banke ne vrše svoju osnovnu funkciju, a to je kreditiranje. Time raste pritisak na rashodnu stranu bilansa uspjeha banaka, pa banke moraju da drže veoma niske pasivne kamatne stope, i tako destimulišu deponente na oročavanja. To opet dovodi do loše ročne strukture i velikog rizika likvidnosti, od kojega se banke brane prekomjernim držanjem gotovine. Procenat učešća gotovine u ukupnim sredstvima do 2013 godine kreće se od 10% do 13%, da bi nakon 2016, godine taj procenat bio u rasponu od 17% do 26%, a drastično raste tokom 2022. godine. Dakle, i ovaj pokazatelj (odnos gotovine i aktive) govori o pogoršanju kvaliteta strukture sredstava bankarskog sektora. Da je rast kredita odraz dinamičnosti privrede, krediti dati privredi rasli bi brže od kredita datih stanovništvu i nerezidentima, ali to nije slučaj.

1. Sporna i netačna tvrdnja – “Solventnost je na visokom nivou“;

Ova tvrdnja je suštinski netačna. Kapitalizacija banaka je u padu, što je lako dokazati. Finansijski analitičari širom svijeta jako preferiraju koeficijent solventnosti, jer pruža sveobuhvatniju sliku od koeficijenta adekvatnosti kapitala. I zaista, kod mog “neznavenog“ koeficijenta ne može biti Žugićevog uticaja, pa mu zato i ne odgovara. Ako ukupne obaveze naših banaka iznose 5.490 miliona evra, a ukupni kapital (sopstvena sredstva) iznosi 614 miliona evra, jasno je da solventnost iskazana koeficijentom zaduženosti, iznosi 11,2%, ili recipročno 88,8%. Da se iole stručno bavio svojim poslom dr Radoje Žugić bi uvidio da ovaj pokazatelj počinje da pada od 2015. godine, a drastično krajem 2020. godine, da bi tokom 2021 i 2022. godine izgubio oko 30% svoje vrijednosti u odnosu na 2015. godinu (sa 15% 2020. godine na 11,18% 2022. godine). I laiku je iz ovoga jasno da je učešće kapitala u finansiranju poslovanja banaka značajno opalo, odnosno da su banke lošije kapitalizovane danas nego prije 4 godine.

CBCG zato nikad javno ne objavljuje tabelu ročne usklađenosti kredita i depozita na nivou sektora (takozvani gap likvidnosti). U uslovima kad je u sistemu 80 posto depozita po viđenju, nije teško zaključiti da bi gap likvidnosti na nivou sistema bio izuzetno loš. Prostije kazano, vidjelo bi se da banke dugoročne kredite daju iz kratkoročnih izvora. Opet CBCG nikad objavljuje podatke i analize koje ukazuju na bilo kakav problem. Ja i dalje tvrdim da je odnos kapitala i obaveza najbolji, i suštinski pokazatelj za analizu i ocjenu solventnosti bilo koje banke. Samo radi upoređenja, navodim da pokazatelj koji je kod nas 10 do 11%, u BiH iznosi oko 14 do 15%. To je i razlog zašto sam u analizi uzeo svoje pokazetelje (isključivo na javnim podacima sa web sajta CBCG), a ne pokazatelje koje koristi uigrani tim podobnih kontrolora odanih Žugiću. No, i tome će uskoro doći kraj.

1. Opasna tvrdnja – “Banke su visoko likvidne“

Žugić to ne zna jer nikad nije rukovodio bankom. Da je rukovodio znao bi da “mrtav“ novac ima svoju cijenu, a tu cijenu mora neko da plati, a plati je na kraju klijent banke kroz razne bankarske usluge. Zato imamo veliko nezadovoljstvo građana nametima banaka. Ne krivim banke za ovo, jer one su privatna preduzeća i žele što veći profit. Međutim, regulator dr Radoje Žugić ne radi svoj posao kako treba, pa banke mogu da rade što žele. Naravno da je neophodno da su banke likvidne.

Međutim, problem nastaje kad su banke toliko likvidne da to koči investicionu aktivnost privrede. Podaci govore da banke drže gotov novac na istorijskom maksimumu. Oko 1,6 milijardi evra ili 26% sredstava banaka je u gotovini, a banke slabo kreditiraju. Danas imamo oko 19.000 blokiranih preduzeća, sa oko 1 milijardu evra blokade. Tada se postavlja pitanje svrhe bankarskog sektora i smisla postojanja banaka, i uloge CBCG u tom procesu. Smanjena kreditna aktivnost banaka bila bi signal ozbiljnom regulatoru da sagleda uzroke i natjera banke da pojačaju kreditiranje.

1. Djelimično tačna tvrdnja – “Banke su profitabilne“

Ova tvrdnja je djelimično tačna. Nijesu sve banke profitabilne. Dr Radoje Žugić se vješto sakriva iz eksternih revizija banaka, pa kad je sve dobro onda zasluge idu CBCG, a kad je loše onda je kriva eksterna revizija. Providna zamjena teza, u Žugićevom stilu. U jednoj sistemskoj banci pronevjereno je desetine miliona evra, a da regulator nije imao pojma o tome, iako je morao to znati da je radio svoj posao. Veoma niske pasivne kamatne stope drže banke u relativno dobrom kamatnom spredu. Kada bi samo za jedan promil pao kvalitet datih kredita u sektoru, kapital banaka bi sa 614 miliona evra pao na 403 miliona evra, što znači da bi nedostajući kapital iznosio 210 miliona evra, o čemu slikoviti govori tabela:

Ako pad kvaliteta kredita od samo 0,1% može ovoliko ugroziti kapital banaka, i uz to Žugić kaže da je ovo zdrav i otporan bankarski sistem, onda on zaslužuje, ne samo mukom stečenu doktorsku titulu, nego i Nobelovu nagradu.

Prihodi od naknada i provizija rastu. Kod većih banaka je u 2022. godini primjetan osjetan brži rast prihoda od naknada i provizija u odnosu na prihode od kamata, što opet ukazuje da banke na ovaj način nadomještaju nedostajuće kamatne prihode, koje gube zbog nedovoljnog kreditiranja u odnosu na prikupljene izvore.

1. Sporna tvrdnja – “Međunarodni partneri u zadovoljni radom dr Radoja Žugića“  

Nezavisnost CBCG je vrlo upitna ako se ima u vidu da barem desetak godina nije urađena procjena finansijskog sektora u skladu sa FSAP alatima. Nezavisnost centralnih banaka je najvažniji atribut koji ocjenjuje međunarodna zajednica kad ocjenjuje finansijski sistem neke države. EU je imala ozbiljne primjedbe na kvalitet kontrole banaka i postupanje CBCG tokom mandata Žugića do mjere da je ambasador EU, Aivo Orav, januara 2019. godine izražavao zabrinutost za stanje u bankarskom sektoru. EU je zatražila angažman nezavisnog, međunarodno priznatog spoljnjeg revizora da analizira i ocijeni kvalitet poslovnih procesa i procedura CBCG, posebno u segmentu kontrole banaka, za koji je Brisel čak i preuzeo finansijski trošak kako bi se objektivno izanalizirala implementacija poslovnih procesa i procedura CBCG posebno u dijelu supervizije. Niko od eksternih revizora se nije javio na tender. U obrazloženju zašto se to desilo Žugić navodi “Tender je bio oglašavan u dva kruga i, nažalost, nije bio uspješan zbog nejavljanja eksternih revizora. Moje mišljenje je da razlog treba tražiti u specifičnosti zahtjeva jer se revizija poslovnih procesa centralnih banka ne nalazi redovno na meniju redovnih poslova revizorskih kuća, kao i u činjenici da su mandati centralnih banaka specifični i različiti, što otežava uporedivost. Mi se svakako zahvaljujemo EU na njihovoj spremnosti da finansiraju ovaj projekat. 

Opet jedna providna lukavost dr Radoja Žugića, koji dizajnira tender tako da niko od eksternih revizora ne može ni da se javi. Zamislite situaciju da se neko javi na tender pri činjenici da upravo Radoje Žugić, shodno zakonskim prerogativima, ima moć da eksternog revizora proglasi nepodobnim i onemogući njegovo dalje poslovno djelovanje na domaćem finansijskom tržištu. Da je bilo minimuma uslova da se pozitivno ocijeni kvalitet supervizije banaka, a da se pritom ne izgubi profesionalni kredibilitet bar neko bi se javio na tender, čiji je ishod ocjena kvaliteta implementacija poslovnih procesa i procedura CBCG posebno u dijelu kontrole banaka.

Projekat AQR (Asset qualitiy review) ili ocjena kvaliteta aktive banaka odlagan je od strane CBCG više puta, i pored upornog insistiranja ECB da bude sproveden. Radi poređenja navodim da su neke CB u regionu više puta radili ovu proceduru u toku nekoliko posljednjih godina. Na primjer BiH je tri puta radila AQR i to 2014, 2016, i 2017. godine, a Srbija još 2014. godine.

Naš guverner je od 2014, godine kad su AQR uradili svi u EU i regionu, čak i po više puta, sve donedavno odbijao da ga sprovede. Dužan je, prvenstveno ECB-u, da odgovori zašto. Period sprovođenja našeg AQR bio je od marta 2020. godine do septembra 2021. godine, dok je za AQR kao referentni datum odabran 31.12.2019. godine. Vrlo smišljeno regulator dokument naziva “PROCJENA KVALITETA AKTIVE BANAKA U CRNOJ GORI 2020-2021“, iako je kontrolisan portfolio na dan 31.12.2019. godine. Rezultat ovog AQR je gotovo neupotrebljiv, jer su se snažni poremećaji desili tokom 2020, 2021, i 2022 godine. Zbog toga je u naslovu dokumenta ostavljen period 2020 i 2021. da bi se podsvjesno stekao utisak da je AQR rađen za te godine, iako nije. Još jedna vješta igra dr Radoja Žugića. CBCG bi trebalo da odgovori zašto je sedam godina odbijala da sprovede AQR, a posebno kako je odabran uzorak za AQR. Neko ciničan bi rekao da zbog poslovične nezavisnosti, CBCG ne dozvoljava da joj se u rad miješa ECB.

Period sprovođenja našeg AQR bio je od marta 2020. godine do septembra 2021. godine, dok je za AQR kao referentni datum odabran 31.12.2019. godine. Vrlo smišljeno regulator dokument naziva “PROCJENA KVALITETA AKTIVE BANAKA U CRNOJ GORI 2020-2021“, iako je kontrolisan portfolio na dan 31.12.2019. godine. Rezultat ovog AQR je gotovo neupotrebljiv, jer su se snažni poremećaji desili tokom 2020, 2021, i 2022 godine. Zbog toga je u naslovu dokumenta ostavljen period 2020 i 2021. da bi se podsvjesno stekao utisak da je AQR rađen za te godine, iako nije. Još jedna vješta igra dr Radoja Žugića. CBCG bi trebalo da odgovori zašto je sedam godina odbijala da sprovede AQR, a posebno kako je odabran uzorak za AQR. Neko ciničan bi rekao da zbog poslovične nezavisnosti, CBCG ne dozvoljava da joj se u rad miješa ECB.

1. Neozbiljna tvrdnja – “Nema politike u rukovođenju CBCG“

Ova tvrdnja je toliko neozbiljna da može da se obradi kao humoreska. Dokaza je toliko da bi zahtijevali posebnu studiju.

Stepen nepotizma prilikom zapošljavanja koji je pokazao dr Radoje Žugić prevazišao je sve rođačke i partijske šablone na koje smo kao društvo navikli. To je dokazano u brojnim sudskim procesima koji su u toku, a svako ko želi detaljnije o tome, savjetujem da pođe do Gradske knjižare i prelista knjigu “Mobing u Crnoj Gori“, autorke dr Irene Radović, nekadašnje viceguvernerke CBCG koja brojnim primjerima i dokumentacijom potkrjepljuje sve navedeno i daje više nego dovoljno materijala za višeslojnu ocjenu rada i ličnosti Radoja Žugića.

Zaključak o radu Radoja Žugića:

1. Nezavisnost regulatora ne postoji;
2. Kvalitet supervizije sporan;
3. Njegov menadžerski i stručni nivo loš;
4. Manipulisanje podacima izraženo;
5. Nepotizam krajnje izražen; 

Razlika između mog navodnog neznanja i Žugiževog znanja je ogromna po posljedicama. Žugićevo znanje će Crnu Goru dovesti na ivicu bankrotstva, a moje “neznanje“ neće koštati državu ni jedan cent. Ja sam od 2002 na tržištu rada, van državnih funkcija, živim od svoga znanja kao top menadžer, sudski vještak, ovlašćeni računovođa, ovlašćeni procjenitelj i ekonomski analitičar, za razliku od Žugića, koji je sva radna mjesta dobijao zbog partijske i političke podobnosti. Obojica smo bili dio menadžmenta jedne banke. On je nakon toga završio u fotelji guvernera, a ja na tržištu rada. Pametnome dosta.

Iz svega navedenoga, ako želimo dobro Crnoj Gori, jasno je da Radoje Žugić ne smije biti izabran za guvernera.