Vlada Crne Gore dogovorila se juče da još ne uvodi prinudnu upravu u Šavnik, već da pokrene skupštinski dijalog o tome kako da se okončaju izbori u toj opštini, koji traju od oktobra 2022. godine.
Prema nezvaničnim saznanjima “Vijesti”, potez je povučen nakon konsultacija kabineta premijera Milojka Spajića (Pokret Evropa sad) i Ministarstva javne uprave (MJU), na čiji je predlog izvršna vlast krajem marta izglasala rješenje o slanju odbora povjerenika u Šavnik.
Državni sekretar u MJU Dragiša Janjušević, rekao je sinoć u emisiji “Reflektor” na TV “Vijesti” da povjerenici mogu da krenu u Šavnik “koliko sjutra”, ali da je odlučeno da još ne idu zbog najave parlamentarnog dijaloga, na koji bi partije trebalo da pozove premijer Milojko Spajić.
“Mislim da će dijalog da se pokrene narednih dana. Zbog toga ne otvaramo priču s odborom povjerenika i dajemo šansu dijalogu”, izjavio je on.
Vlada je odluku donijela nekoliko dana nakon što je Demokratska partija socijalista (DPS) zaprijetila izlaskom iz skupštinskog Odbora za izbornu reformu ako povjerenici budu poslati u durmitorsku opštinu. Istu mogućnost nagovijestile su i Socijaldemokrate (SD), koje sa DPS-om vladaju u Šavniku.
Potezu izvršne vlasti prethodio je sastanak Spajića sa diplomatama Delegacije EU i ambasada država Kvinte (SAD, Francuska, Njemačka, Velika Britanija i Italija), koje su prošle sedmice pozvale da se okončaju izbori u Šavniku.
Jedan izvor “Vijesti” sa tog sastanka, održanog u ponedjeljak, tvrdi da predstavnici Zapada nisu imali sugestija osim one da se završe šavnički izbori, navodeći da bi sve drugo predstavljalo miješanje u unutrašnja pitanja Crne Gore. Drugi sagovornik kazao je da na sastanku nije bilo “ništa specijalno”, i da je ključ u dijalogu u parlamentu, odnosno u Odboru za izbornu reformu.
Nakon što je juče propao novi pokušaj Opštinske izborne komisije (OIK) Šavnik da donese odluku o ponavljanju izbora na dva birališta na kojima glasanje nije završeno gotovo godinu i po, još jednom se potvrdilo da rješenje šavničke izborne zavrzlame može biti isključivo – političko. Međutim, zasad je nejasno šta bi mogla da bude mjera kompromisa na koju bi pristali DPS i partije bivšeg Demokratskog fronta (DF), koje ne dozvoljavaju završetak glasanja zbog “izbornih turista” za koje tvrde da su DPS-ovi.
“Vijestima” su iz DPS-a nezvanično kazali da insistiraju na tome da Vlada ne uvodi prinudnu upravu i da se okončaju izbori, ali nisu željeli da odgovore šta bi trebalo da podrazumijeva eventualni politički dogovor i da li bi im bilo prihvatljivo da njegov dio bude da se na birališta ide bez “izbornih turista”.
S druge strane, iz DF-a, odnosno koalicije “Za budućnost Šavnika”, poručuju da im je u trenutnim okolnostima prihvatljiva isključivo organizacija novih izbora.
U Skupštini se početkom aprila, na sjednici Odbora za izbornu reformu, govorilo o Šavniku, ali je upitno da li to tijelo i zakonodavni dom mogu donijeti ikakvo rješenje koje može pomoći rješavanju problema u durmitorskoj opštini. Čak i kad bi se, što su predlagali neki članovi Odbora, DIK-u dale nadležnosti OIK-a i kad bi bilo zakazano ponavljanje izbora, to ne znači da bi oni bili završeni, imajući u vidu incidente koji su se do sada dešavali na dva šavnička birališta.
Osim toga, bilo bi upitno da li bi se neko takvo ili slično rješenje moglo usvojiti, s obzirom na to da je praksa da se izborni zakoni ne mijenjaju u toku trajanja izbornog procesa.
Vlada je 28. marta raspustila SO Šavnik, ali su istog dana uveče odbornici vladajuće koalicije DPS-a i SD-a na elektronskoj sjednici izglasali skraćenje mandata, kako bi izbjegli prinudnu upravu. Izvršna vlast je, međutim, neočekivano povukla svoju odluku “iz procedure objavljivanja u Službenom listu”. Razlog je, kako je “Vijestima” nezvanično tada objašnjeno, to što je odluka SO Šavnik o skraćenju mandata stupila na snagu danom donošenja, dok je odluka Vlade trebalo da stupi na snagu danom objavljivanja u Službenom listu.
Nakon poteza Vlade, iz igre je bila ispala opcija uvođenja prinudne uprave, a važeća je ostala odluka odbornika DPS-a i SD-a, koja je mogla da vodi raspisivanju izbora. Onda se oglasio predsjednik Crne Gore Jakov Milatović i odbio da raspiše izbore, da bi Službeni list potom objavio Vladinu odluku o prinudnoj upravi. Međutim, predsjednik ni nakon toga nije raspisao izbore. Tvrdi da odluke SO Šavnik i Vlade ne pružaju pravno valjan osnov za raspisivanje izbora.
Izbori u Šavniku počeli su 23. oktobra 2022, kada su održani u još 13 opština, ali nisu okončani jer članovi biračkih odbora iz opozicione koalicije Za budućnost Šavnika nisu dozvoljavali dijelu novoupisanih birača da glasaju jer su, tvrde, prepisani da bi podržali DPS.
Na dva birališta, u zgradi Opštine i selu Kruševice, gdje pravo glasa ima 541 birač, glasalo se u devet navrata, posljednji put 18. decembra 2022, kad su izbori opet prekinuti, nakon čega tamošnji OIK ne može da se dogovori o tome da ih ponovi.
Do sada je pred pravosudnim organima procesuirano više desetina ljudi zbog dešavanja u vezi sa izborima u Šavniku, koja su uključivala brojne incidente, pa i fizičke sukobe.
Suljević: DPS čini isto što je nekad činila sadašnja vlast
Član DIK-a i saradnik na programima u Centru za građansko obrazovanje (CGO) Damir Suljević, rekao je “Vijestima” da bi eventualni odlazak dijela opozicije iz Odbora za izbornu reformu imao značajne i dalekosežne posljedice, kao što je to bio slučaj u prethodnim skupštinskim sazivima kad su tadašnje opozicione stranke (sadašnje vladajuće) napuštali te odbore zbog različitih, njima bitnih pitanja.
“Jedino što je sad promijenjeno je da DPS kao dio mehanizma oko rješavanja pitanja Šavnika, iz pozicije opozicije čini isto, a ishod će odrediti suštinski vlast kao što je to bio slučaj i ranije”.
Suljević ocjenjuje da su pravne mogućnosti koje Odbor može adresirati brojne, a da sve zavisi od toga koliko će se duboko ići s izmjenama izbornog zakonodavstva i koliko brzo se nastoji doći do rješenja.
“Na primjer, rezultatima rada Odbora može doći i do promjene izbornog sistema na lokalnom nivou, što su nedavno pominjali kao mogućnost iz MJU, ili do rješenja o održavanju svih lokalnih izbora u jednom danu, a oko čega već postoji, na makar deklarativnom nivou, opšti politički konsenzus. Bez obzira što bi bila nova rješenja i na koji način ona bila postavljena u odnosu na konkretnu situaciju, ostaje mogućnost da se u prelaznim i završnim odredbama predvidi čitav set rješenja za ona pitanja koja su i dalje otvorena, a što su svakako i izbori u Šavniku”.
