Izdvajanje Zete kao opštine nije sporno, ali njeno osamostaljenje mora pratiti ekonomska i ekološka dugoročna opravdanost, uz obavezna uvažavanja istorijskih činjenica i granica, glavna je poruka deklaracije o zaštiti interesa građana koju je pripremio odbor “Za spas Zete”, a koja će stanovnicima ovog područja biti predstavljena večeras na zboru koji je zakazan za 20 časova.
Deklaracija sadrži deset članova koji se, između ostalog, bave naseljima, kulturnim i istorijskim dobrima, granicama buduće lokalne samouprave. Deklaracija je, kako za “Dan” kaže Bojan Popović, član odbora, nastala kao odgovor građana Zete na najave opštinskih i parlamentarnih struktura vlasti o formiranju samostalne opštine, na predložene izmjene i dopune Zakona o teritorijalnoj organizaciji, kao i na studiju opravdanosti izdvajanja opštine Zeta, koja je kreirana u oktobru prošle godine.
“Deklaracija sadrži 10 članova koji govore o budućoj opštini Zeta, kao i o njenim resursima neophodnim za planiranje kontinuiranog rasta i razvoja. Istorijski značaj Zete za samo postojanje države se ne dovodi u pitanje, i iz tog razloga pozivamo sve dobronamjerne sugrađane i širu javnost da nas podrže i daju svoj doprinos, kako bi se pitanje formiranja opštine Zeta riješilo na efikasan način. Pozivam sve Zećane da dođu na skup, i da na taj način zajednički prenesemo poruku bratstva, sloge i jedinstva, jer politike prolaze i dolaze, a Zeta ostaje nama. Nadamo se da će naš glas, prije svega kroz ovu deklaraciju, čuti kako političke partije tako i predstavnici svih nivoa vlasti, i shvatiti ga ozbiljno, jer smo sigurni da ne bi trebalo da je bilo kome u interesu da opština formirana u 2022/23. godini bude na teret građana Crne Gore, već da doprinosi i bude jedan od generatora rasta i razvoja cjelokupne države”, navodi Bojan Popović.
Deklaracijom je propisano da područje buduće opštine Zeta obuhvata naselja Anovi, Balabani, Berislavci, Bijelo Polje, Bistrice, Botun, Donja Cijevna, Dajbabe (dio katastarske opštine Dajbabe čija bi granica bila Dajbabska gora), Golubovci, Goričani, Gostilj, Gošići, Kurilo, Ljajkovići, Mahala, Mataguži, Mojanovići, Ponari, Rakića kuće (dio), Srpska, Šušunja, Vranjina, Vukovci, Žabljak Crnojevića. Bavi se i imenom buduće lokalne samouprave.
“Opština Zeta bi po procjenama i popisu iz 2011. godine po broju stanovnika bila 14. opština u Crnoj Gori. Naziv opštine ima svoje utemeljenje u istorijskim i kulturnim pojedinostima, s obzirom da je nekadašnja država Zeta obuhvatala sva naselja u okvirima teritorije današnje gradske opštine Golubovci. Gradska opština Golubovci, nekada mjesna kancelarija Golubovci, statusni je nasljednik ukinute opštine Zeta iz 1957. godine, dok se Zeta danas definiše kao oblast Crne Gore, koja se nalazi između Podgorice i Skadarskog jezera“, navodi se i deklaraciji.
U deklaraciji je naznačeno da se buduća opština Zeta graniči sa četiri susjedne opštine – Podgorica sa sjeverne strane, Bar sa južne strane, Cetinje sa zapadne strane i Tuzi sa istočne strane, a bavi se i razgraničenjem sa Glavnim gradom.
“Razgraničenje sa Glavnim gradom, kao i sa drugim opštinama, neće biti vršeno bez prethodne konsultacije i saglasnosti lokalne zajednice o kojoj je riječ, po mogućnosti referendumom, kao i bez prethodno pribavljenih dokumenata od nadležnih institucija koje se bave pitanjem razgraničenja“, navodi se u dokumentu.
Precizirano je i da se na teritoriji buduće opštine nalazi Kombinat aluminijuma, biznis zona uz magistralni pravac Podgorica – Petrovac, servisno skladišna zona uz putni pravac Podgorica – Petrovac, aerodrom Golubovci, Regionalni vodovod u Boljesestrama, budući regionalni kolektor, dio Plantaža 13. jul i dio NP Skadarsko jezero.
Deklaracija između ostalog, precizira da studijom koja je urađena u oktobru prošle godine nije moguće precizno utvrditi i planirati rast i razvoj opštine kroz finansijsku projekciju.
“U studiji nisu na adekvatan način tretirani ni budući kapitalni projekti koji bi direktno uticali na razvoj i održivost opštine Zeta, niti su valorizovani prirodni resursi kojima raspolaže opština Zeta, kako u kontekstu razvoja turizma, tako i u kontekstu sveukupnog razvoja. Uz obavezno uvažavanje svih članova ove deklaracije, potrebno je izraditi novu studiju opravdanosti formiranja samostalne opštine Zeta“, navodi se u deklaraciji.
Vjerska i kulturna dobra
Deklaracijom je predviđeno da će se na teritoriji buduće opštine Zeta nalaziti zaštićena nepokretna vjerska i kulturna dobra manastir Vranjina sa crkvom Svetog Nikole (Vranjina), crkva Svetog Đorđa (Srpska), crkva Svete Trojice (Vukovci), saborni hram Svetog Nikole (Mataguži), manastir Dajbabe, Trpezulje, Krmenjače, Mliništa i Stari viganj (Mataguži), Oblun (Vukovci), Balšića grad (Ponari), Tvrđava – grad Crnojevića (Žabljak Crnojevića). Tu su, kako je naznačeno u dokumentu, i Velje ledine (Gostilj), Mjace (Mataguži), naselje Vranjina, spomen ploča na kući Jagoša Maraša, spomen-bista posvećena Milanu Vukotiću, spomenik podignut u Balabanima, spomenik podignut kod sela Mataguži posvećen palim vojnicima u 1912. godini, spomen piramida posvećena Luki Vukotiću, spomen piramida posvećena Jovu Šanoviću, spomen grobnica u znak sjećanja na poginule borce NOB-a, ali i spomen piramida posvećena borcima poginulim u NOR-u.
Deklaracijom su obuhvaćena i dobra koja imaju određene kulturno istorijske vrijednosti.
