Crnoj Gori najčešće se krijumčare pištolji, automatsko oružje i eksplozivne naprave ručne izrade. Članovi kriminalnih grupa mogu bez značajnijih prepreka doći u posjed vatrenog oružja. Cijena vatrenog oružja se ne može precizno odrediti i varira u zavisnosti od više faktora i okolnosti, prvenstveno od ponude, odnosno dostupnosti na ilegalnom tržištu. Prema dostupnim podacima cijena vatrenog oružja na tržištu je ostvarila porast za 20 odsto, što je refleksija sukoba u Ukrajini, navodi se u dokumentu SOCTA 2024 – Procjena opasnosti od teškog i organizovanog kriminala u Crnoj Gori.
“Iako Crna Gora u regionu nije dominantno prepoznata kao teritorija – izvor oružja koje je namijenjeno krijumčarenju, aktivnosti usmjerene na nelegalnu trgovinu vatrenog oružja moraju se tretirati sa posebnom pažnjom, naročito iz razloga transnacionalnog djelovanja OKG”, navodi se u dokumentu.
Naglašeno je da i pored činjenice da je u prethodnom periodu oduzeta značajna količina vatrenog oružja u ilegalnom posjedu, u Crnoj Gori, kao i ostalim državama Zapadnog Balkana i dalje postoje značajne količine vatrenog oružja, relativno lako dostupne pripadnicima visokorizičnih OKG.
“S obzirom na geografski položaj Crne Gore, zadržana je njena tranzitna uloga u sprovođenju aktivnosti krijumčarenja vatrenog oružja iz susjednih država u države Zapadne Evrope. Prema istraživanju Globalne inicijative za borbu protiv međunarodnog organizovanog kriminala (GI TOC), glavne rute krijumčarenog oružja su često glavne saobraćajnice i granični prelazi, dok neke sporedne rute iz Crne Gore vode preko Trebinja i Bileće na jugoistoku Bosne i Hercegovine, iz Srbije čamcima i splavovima vode preko bijeljinske regije na sjeveroistoku Bosne i Hercegovine ili šumskim stazama oko Čapljine, Ljubuškog i Gruda na jugu Bosne i Hercegovine, odakle krijumčari prelaze u Hrvatsku i nastavljaju dalje prema Zapadnoj Evropi”, piše u dokumentu.
Takođe, dodaje se, registrovano je i značajno krijumčarenje oružja unutar regiona. Ranije je ilegalno vatreno oružje uglavnom krijumčareno iz Bosne i Hercegovine u Crnu Goru i Hrvatsku, ali se sada krijumčarenje vrši u oba smjera, dijelom i zbog sve veće nestabilnosti u Bosni i Hercegovini.
“Iako tokom prethodnog perioda u Crnoj Gori nijesu bile prepoznate OKG koje svoju dominantnu kriminalnu aktivnost usmjeravaju na aktivnosti krijumčarenja oružja, posljednji podaci ukazuju na pojavu određenih kriminalnih grupa sa područja Crne Gore, koje mogu biti uključene u sprovođenje aktivnosti krijumčarenja vatrenog oružja iz Crne Gore ka državama Evropske unije”, ističe se u dokumentu.
Krijumčarenje oružja u najvećoj mjeri vezuje se za individualne slučajeve u kojima oružje nije namijenjeno daljoj distribuciji, već ličnim potrebama pojedinaca.
“Najčešće se krijumčare pištolji, automatsko oružje i eksplozivne naprave ručne izrade. U pojedinim slučajevima krijumčarenje oružja je povezano sa krijumčarenjem narkotika i krijumčarenjem ljudi, kada nerijetko isti akteri koriste iste krijumčarske rute za vršenje različitih krivičnih djela”, piše u SOCTA 24.
Najčešće se za aktivnost krijumčarenja vatrenog oružja kao modus koristi transport legalnih roba, ali i krijumčarenje u specijalno izgrađenim bunkerima u putničkim motornim vozilima, autobusima i drugim prevoznim sredstvima.
Evidentirano je i prepravljanje vatrenog oružja – lovačke puške, skraćivanjem u tzv. kratež, za čiju nabavku su zainteresovani kupci u Zapadnoj Evropi.
“I pored činjenice da organi obavještajno-bezbjednosnog sektora ulažu dodatne napore u cilju smanjenja količine vatrenog oružja u ilegalnom posjedu, članovi kriminalnih grupa i operativno interesantna lica i dalje mogu bez značajnijih prepreka doći u posjed vatrenog oružja. Registrovani su pojedinačni slučajevi konvertovanja gasnih (startnih) pištolja, koji su dostupni u slobodnoj prodaji, a koji nakon prepravke dobijaju svojstvo vatrenog oružja i kao takvi mogu poslužiti za izvršenje krivičnih djela”, naglašeno je u dokumentu.
Na globalnom nivou, ali i na teritoriji Crne Gore identifikovana je pojava prepravljanja vatrenog oružja marke „Glock” ugradnjom specijalnog regulatora paljbe, tzv. switcha kojim se mijenja način paljbe iz poluatomatske u automatsku.
Upozorava se da je na teritoriji Crne Gore zabilježena zapljena ovakve vrste vatrenog oružja koje je bilo u posjedu članova OKG.
“Cijena vatrenog oružja se ne može precizno odrediti i varira u zavisnosti od više faktora i okolnosti, prvenstveno od ponude, odnosno dostupnosti na ilegalnom tržištu. U odnosu na ovaj segmenat, prema dostupnim podacima cijena vatrenog oružja na tržištu je ostvarila porast za 20 odsto, što je refleksija sukoba u Ukrajini”, stoji u SOCTA 2024.
Pored vatrenog oružja, tokom prethodnog perioda, visok bezbjednosni rizik predstavljala je i upotreba improvizovanih eksplozivnih naprava jake razorne moći, najčešće sastavljenih od više komponenti od kojih su pojedine koje služe za aktiviranje namijenjene za svakodnevnu upotrebu u različitim situacijama.
U odnosu na registrovane slučajeve koji su bili vezani za saradnju članova OKG iz Crne Gore sa licima iz država Zapadnog Balkana, koja su tokom ratnih dešavanja u bivšoj Jugoslaviji stekla znanje i iskustvo za pravljenje eksplozivnih naprava, što je bilo izraženo u prethodnom periodu, tokom izvještajnog perioda registrovan je trend stagnacije u navedenoj oblasti.
Takođe, napominj se da je, evidentno i smanjenje izvršenja krivičnih djela manje iskusnih lica koja su vrbovale strane OKG, a za povezivanje komponenti eksplozivnih naprava su edukovana korišćenjem materijala dostupnih na internet platformama.
Uzimajući u obzir činjenicu da se kod građana Crne Gore i dalje nalaze značajne količine vatrenog oružja u ilegalnom posjedu, i tokom izvještajnog perioda nastavljeno je sprovođene kampanje „Poštuj život, vrati oružje“.
“U prethodnom periodu, tokom navedene kampanje, građani su dobrovoljno vratili 2871 komad različitih vrsta vatrenog oružja, 1437 djelova vatrenog oružja, 515 minskoeksplozivnih sredstava, više od 60 000 komada municije različitog kalibra, dok je tokom izvještajnog perioda dobrovoljno vraćeno 937 komada oružja, 379 djelova vatrenog oružja, 157 minsko-eksplozivnih sredstava i više od 25 000 komada municije”, zaključuje se u dokumentu.
