Crna Gora je ostvarila određeni napredak i umjereno se pripremila za razvoj funkcionalne tržišne ekonomije, pokazuje izvještaj Evropske komisije (EK) o Crnoj Gori za ovu godinu.
“Snažan ekonomski rast i jednokratni prihodi podržali su mali budžetski suficit u prošloj godini, ali fiskalna ranjivost i dalje ostaje s obzirom na visoke potrebe za javnim finansiranjem, povišene kamatne stope i stalne pritiske na socijalnu potrošnju”, navodi se u izvještaju u koji je agencija Mina-business imala uvid.
Iz EK je ocijenjeno da se situacija na tržištu rada poboljšala, ali strukturalni problemi i dalje postoje.
“Bankarski sektor je ostao dobro kapitalizovan i likvidan”, saopšteno je iz EK.
Određeni napredak je, kako se ocjenjuje, postignut u poboljšanju poslovnog ambijenta i pripremi reforme državnih preduzeća.
“Prošlogodišnje preporuke su donekle adresirane, ali ostaju uglavnom važeće”, poručili su iz EK.
U cilju unapređenja funkcionisanja tržišne privrede, Crna Gora bi trebalo posebno da usvoji i sprovede dodatne fiskalne mjere, koje bi pomogle u postizanju budžetskog deficita ispod tri odsto bruto domaćeg proizvoda (BDP) i koeficijenta javnog duga koji se približava 60 odsto BDP-a do 2026. godine.
Iz EK je preporučeno da se implementira Zakon o budžetu i fiskalnoj odgovornosti za formiranje fiskalnog savjeta, uz obezbjeđivanje pune transparentnosti u izboru članova njegovog savjeta.
“Takođe je potrebno pripremiti analizu ekonomskog i fiskalnog uticaja aktuelnih poreskih izuzeća i procjenu fiskalnog rizika državnih preduzeća”, smatraju u EK.
U dijelu izvještaja koji se odnosi na kapacitet države da se nosi sa konkurentskim pritiskom i tržišnim snagama u okviru EU, navodi se da je Crna Gora ostvarila ograničen napredak i da je umjereno spremna da se nosi sa pritiskom konkurencije.
“Obrazovni sistem se i dalje suočava sa brojnim izazovima, što pokazuju rezultati međunarodnih istraživanja. Napori za unapređenje zelene i digitalne tranzicije su nastavljeni, ali i dalje postoje veliki nedostaci u infrastrukturi”, navodi se u izvještaju.
U EK smatraju da su potrebni dalji napori da se diversifikuje uska proizvodna baza Crne Gore.
Preporuke EK iz prošle godine nijesu u potpunosti sprovedene i uglavnom ostaju važeće.
Kada je riječ o Poglavlju 8 – Politika konkurencije, EK je ocijenila da je Crna Gora umjereno pripremljena u ovoj oblasti.
“Nije postignut napredak u pogledu prošlogodišnjih preporuka. Donijeta je odluka o zabrani kartelnih praksi i usvojeni su podzakonski akti o državnoj pomoći”, navodi se u izvještaju.
Preporuke Komisije iz prošle godine nijesu sprovedene i ostaju na snazi.
“Crna Gora bi u narednoj godini trebalo posebno usvojiti novi zakon o zaštiti konkurencije i novi zakon o kontroli državne pomoći, obezbjeđujući dalje usklađivanje sa pravnim tekovinama EU”, rekli su iz EK.
U narednoj godini Crna Gora bi trebalo da nastavi sa implementacijom digitalnih usluga za mikro, mala i srednja preduzeća i pruži prioritet razvoju i implementaciji interaktivne platforme e-uprave za transakcione elektronske usluge.
“Potrebno je unaprijediti programe za dualno stručno obrazovanje i obuku i tercijarno obrazovanje, u bliskoj saradnji sa poslovnim udruženjima, obezbjeđujući učenje zasnovano na radu”, preporuka je EK.
Pored toga, Crna Gora bi trebalo da poboljša i institucionalno i regulatorno okruženje za zelenu tranziciju i poveća energetsku otpornost usvajanjem Nacionalnog energetskog i klimatskog plana i sprovođenjem zakona o energetskoj efikasnosti.
U oblasti finansijske kontrole, EK je ocijenila da je Crna Gora umjereno pripremljena.
“Sve u svemu, ostvaren je ograničen napredak. Uloženi su određeni napori da se ojača funkcija centralizovane budžetske inspekcije u Ministarstvu finansija. Delegiranje ovlašćenja u oblasti finansijskog upravljanja i unutrašnje kontrole ostaje ograničeno”, navodi se u izvještaju.
U narednoj godini, potrebna je dalja operacionalizacija funkcije centralizovane budžetske inspekcije u Ministarstvu finansija, raspoređivanjem odgovarajućeg kadra.
Potrebno je proširiti primjenu menadžerske odgovornosti u javnoj upravi, uz povećano delegiranje ovlašćenja u oblasti finansijskog upravljanja i unutrašnje kontrole.
