Odbornici nikšićke Skupštine Opštine (SO) danas u jednoglasno usvojili Inicijativu da Nikšić dobije status Grada.
Podsjećamo da je Inicijativu podnio predsjednik SO Nemanja Vuković, a u lokalnoj skupštini to su podržali odbornici i vlasti i opozicije.
Tekst Inicijative:
U uvjerenju da Nikšić, poput Glavnog grada Podgorice i Prijestonice Cetinja, baštini posebnu vrijednost za Crnu Goru, te da je, po mnogo čemu afirmativnom, prepoznat i van granica naše države, podnosim inicijativu sa ciljem da se, umjesto dosadašnjeg oblika opštine, Nikšiću dodijeli status grada.
Razlozi za podnošenje ove inicijative duboko su utemeljeni u istoriji i tradiciji Crne Gore u kojoj Nikšić, teritorijalno najveća i druga po broju stanovnika Opština, zauzima posebno mjesto i značaj.
Od antičke Anderbe, preko Anagastuma i starog Onogošta, pa sve do savremenog Nikšića, naš grad – na raskrsnici važnih puteva koji su povezivali ljude, narode i imperije – građen je, nasilno razgrađivan i obnavljan više puta u svojoj burnoj istoriji na kojoj su svoje civilizacijske tragove ostavili Rimljani i Iliri, Goti, Vizantinci, Osmanlije… U srednjem vijeku Onogošt, gradska preteča Nikšića, imao je značajnu trgovačku ulogu. Za vrijeme dinastije Nemanjića bio je važan trgovački i saobraćajni centar – sa posebnim akcentom na trgovačkim vezama sa Dubrovnikom i Kotorom – i spona sa gradovima u unutrašnjosti. Za osmanlijskog zemana, početkom XVIII vijeka, dobio je status kapetanije i imao utvrdu, poslovni dio grada, stambene kvartove, vjerske objekte, bolnicu, ugostiteljske objekte, bio vojni i administrativni centar. Istinski procvat Nikšića započinje oslobođenjem od Osmanlija, 8. septembra 1878. godine.
Knjaz Nikola I Petrović Njegoš insistirao je na razvoju Nikšića kao moderne cjeline sa adekvatnim urbanističkim planom. Prvi takav plan iz 1883. godine djelo je poznatog arhitekte, dr Josipa Sladea, čiji je plan grada Nikšića prepoznat kao najbolji urbanistički plan u tadašnjoj Evropi. Na taj način, Nikšić je dobio jasne koordinate i matrice u kojima nastavlja da raste, a izgradnjom niza reprezentativnih objekata – Saborne crkve, Dvorca kralja Nikole, kompleksa
parkova i Carevog mosta – uspostavljeni su neophodni gradski reperi.
U posljednjim decenijama XIX vijeka Nikšić bilježi značajan priliv stanovništva i postaje jedan od privrednih, saobraćajnih i kulturnih centara Crne Gore. Razvijaju se poljoprivreda i industrija, otvaraju se škole, čitaonice, kulturno-umjetnička društva, štamparije, pokreće se redovno izdavaštvo. Od 1884. počinje aktivni pozorišni život, 1898. osniva se KUD „Zahumlje“, pokrenut je i list „Slobodna misao“. Temelje Opšte bolnice, prije više od 100. godina, postavila je kneginja Zorka. Pod Trebjesom je otvorena i prva pivara, prva željezara, prva banka, osnovana je prva lokalna radio i TV stanica, štampane su prve lokalne novine, izgrađen je prvi kružni saobraćajni tok.
Gimnazija je otvorena poslije balkanskih ratova (1913), a nakon II svjetskog rata Nikšić postaje univerzitetski centar i grad studenata.
Njegov kontinuirani razvoj, sa prekidima izazvanim I i II svjetskim ratom – tokom kojih je naš narod dao divljenja vrijedan doprinos slomu okupatora i pokazao se dostojnim slavnih predaka sa Grahovca, Vučjeg dola i drugih naših „Termopila“, trajao je sve do perioda tranzicije i građanskog rata 90-ih godina prošlog vijeka.
Bogata zaostavština s pravom postavlja Nikšić u centar interesovanja ovdašnje, regionalne i šire javnosti. Arheološko nalazište Crvena stijena, prema dosadašnjim naučnim istraživanjima, uz El Kastiljo u Španiji, najstarije je u Evropi, i još uvijek nije istraženo i može da pruži nova iznenađujuća saznanja. Pažnju šire kulturne javnosti plijene i Rimski most na Moštanici, brojni stećci, tvrđava “Bedem“, Crkva svetog Petra i Pavla, Manastir Svetog Luke u Župi nikšićkoj, Vukov most, Hadži-Ismailova džamija, Hadži-Ismailov most, bunar „Pašinac“, Crkva svetog Ćirila i Metodija, Manastir Kosijerevo…
Danas je Nikšić poznat i po muzejima, galerijama, pozorišnim i muzičkim festivalima, sportskim kolektivima od regionalnog značaja. U gradu pod Trebjesom, samo tokom septembra, održano je preko 100 sportskih i kulturnih manifestacija. Što je najvažnije, nadaleko poznati „dobri duh“ Nikšića rađao je, i dalje rađa – dobre i vrijedne ljude, umjetnike i naučnike koji su svojim stvaralačkim genijem obasjali planetu i koji svojom imaginacijom ovaj svijet čine boljim mjestom za život. Grad je i po svojoj definiciji urbana cjelina osmišljena za dobar ljudski život. Štaviše, treba naglasiti da je prema određenju Đerđa Konrada, inače vrsnog poznavaoca kulture urbanizma, grad „samostvarajuće umjetničko djelo“, jer se Nikšić, kao grad umjetnika i stvaralaca uklapa i u to relevantno određenje i opredjeljenje grada i gradskog čovjeka koji voli opažajnu i čulnu raznovrsnost, slobodu i zadovoljstva, u estetičkom i hedonističkom smislu. Nikšić je poseban u tom smislu i po prirodnom rezervatu, park-šumi Trebjesa koja građanima i turistima omogućava jedinstven dodir sa oazom prirode u neposrednom urbanom okruženju.
Viševjekovni tragovi gradskog i institucionalnog života vidljivi su na svakom koraku. Ako je za francuskog helenistu Žan-Pjer Vernana filozofija „kći grada“, onda bi i samo postojanje Filozofskog fakulteta u Nikšiću, koji baštini tradiciju Cetinjske bogoslovije osnovane 1863. godine kao prve ustanove visokoškolskog obrazovanja u Crnoj Gori, kao i samo postojanje Nikšićkog pozorišta koje datira od 1884. godine, bili dovoljan razlog da Nikšić dobije status grada. Svojim grandioznim „Trgom Slobode“, najvećim u Crnoj Gori, Nikšić opravdava status grada uklapajući se u, kako u klasičnu tako i u savremenu definiciju grada kao urbanog prostora sa centralnim trgom koji reprezentuje slobodu, kulturu, demokratiju i političke institucije. Kao univerzitetski grad na čijem se Filozofskom i Filološkom fakultetu obrazuju učitelji i nastavnici, i gdje se izučavaju svjetski jezici, Nikšić je i centar humanistike koja čuva ideju humanističkog obrazovanja, a s tim i samu ideju grada i etos urbaniteta.
Geografski položaj sa razvijenom putnom infrastrukturom situira Nikšić na ekvidistanciji između priobalja i kontinentalne regije, povezujući ih na način koji ovom gradu daje gravitacionu centralnost. Ali, koncept grada ne predstavlja samo puki „kompleks vidljivih i opipljivih stvari“, uključujući i njegove privredne potencijale, već taj koncept upotpunjuje i cijeli kompleks onoga što grad čini, prema riječima Franka Farinelija, „velikim simbolom u službi pamćenja i znanja“. Nikšić raspolaže upravo tim simboličkim potencijalom koji ga čini gradom u punom smislu.
Sve navedeno, nisu samo elementi preskriptivne definicije grada čije bi zahtjeve Nikšić morao da ispuni kako bi od Opštine postao Grad, već predstavlja upravo realnu deskripciju njegovog postojećeg istorijskog i kulturnog stanja. Otuda, Nikšić odavno figuriše u kolektivnoj svijesti, ne samo građana Nikšića, kao urbani fenomen svoje vrste. Utoliko bi svaki glas koji podrži ovu inicijativu bio znak da iza njega stoji ciceronovska civitas persona, „gradski čovjek“ koji otjelovljuje opštu volju i poštovanje zakona.
Realizacijom ove ideje otvorio bi se i put za ispunjenje zahtjeva mještana Župe nikšićke da pomenuta mjesna zajednica, u razumnom roku, dobije status Gradske opštine.
Nadam se da će, nakon Skupštine opštine Nikšić, i Vlada Crne Gore, u okviru svojih ustavnih i zakonskih nadležnosti, uskoro pokrenuti proceduru izmjena i dopuna Zakona o lokalnoj samoupravi i Zakona o teritorijalnoj organizaciji Crne Gore – na način što će se lokalnoj samoupravi u Nikšiću, umjesto dosadašnjeg oblika opštine, utvrditi status Grada.
(RTNK)
