Ekonomski analitičar Oleg Filipović izlazak iz hedžing aranžmana u ovom momentu, smatra ishitrenom odlukom.
U razgovoru za Portal RTCG Filipović za takav stav navodi sljedeće razloge: “Što i produžetak aranžmana za naredne dvije godine ne isključuje monetizaciju u tom periodu, i zato što nas vraćanje na osnovne pozicije opet izlaže većoj kamatnoj stopi, od one koju plaćamo hedžingom. Takođe još uvijek nemamo plan šta raditi sa ovim kreditom, sem u slučaju da je opet pokrenuta mogućnost preuzimanja kredita, od strane jedne evropske banke, čijom realizacijom bi se stvorili povoljniji uslovi, mislim na kamatu”.
Podsjećamo, Ministarstvo finansija je, kako su kazali, nakon studiozne i podrobne analize i konsultacija sa partnerskim bankama, odlučilo da iskoristi ugovorenu mogućnost i predloži Vladi prekid hedžing aranžmana, zaključen 2021. godine. Aranžman je bio zaključen sa međunarodnim bankama Goldman Sachs International, Merril Lynch International, Societe Generale i Deutsche bank. Smatraju da je prekid aranžmana realizovan pravovremeno, imajući u vidu da je posljednja dospjela rata, pokrivena ovim hedžingom, izmirena u januaru i da eventualni prekid prije ovog roka, ne bi bio u skladu sa inicijalnom svrhom pomenutog aranžmana koja se ogleda u zaštiti od valutnog rizika.
Kazali su i da je zahvaljujući, u prvom redu jačanju američkog dolara, Crna Gora u periodu hedžinga bila u zoni takozvanog pozitivnog mark to market-a, odnosno tržišni uslovi su išli u korist Crne Gore. U ministarstvu smatraju da je prekid aranžmana realizovan pravovremeno a ministar Aleksandar Damjanović kazao je za Radio Crne Gore da bi njegov nastavak bio rizičan i naveo da niko razuman to sada ne bi uradio. Kao razlog za prekid aranžmana naveo je i situaciju sa cijenama i inflacijom na globalnom tržištu, rat u Ukrajini.
Za razliku od stava ministarstva i ministra Damjanovića, po ocjeni Filipovića, aranžman je trebalo produžiti a situaciju na finansijskim tržištima konstantno pratiti i reagovati promptno u odnosu na valutne i kamatne rizike.
Hedžing aranžmanom izvršena je konverzija dolarskog u eurski dug, po kursu EUR/USD 1,18, pa je, kako su ovih dana saopštili iz Ministarstva finansija, umjesto ranijih dva odsto kamate na dolarski dug, država plaćala kamatnu stopu od 0,88 odsto na eurski dug i na četiri isplaćene rate, država je uštedjela 23,71 milion eura, od čega se 16,64 miliona eura odnosi na kamate, a sedam miliona eura na glavnicu.
“Izlaskom iz hedžinga Crna Gora, na jednoj strani, država je prihodovala približno 64 miliona dolara, pri čemu će od pomenutog iznosa 40,69 miliona dolara biti upotrijebljeno već u julu za izmirivanje obaveza prema Exim Kina banci, na ime glavnice i kamate koje redovno dospijevaju, dok preostala sredstva, dijelom, mogu biti iskorišćena za otplatu obaveza koje, po osnovu ovog kredita, dospijevaju u januaru naredne godine”, precizirali su iz Ministarstva finansija.
Član Predsjedništva Pokreta Evropa sad (PES) Branko Krvavac prihod od 64 miliona eura od tog aranžmana vidi kao jasan pokazatelj da je to jedna od najuspješnijih, strateški osmišljenih transakcija u istoriji crnogorske ekonomije. Smatra i da je ovaj prihod za budžet Crne Gore mogao biti dvostruko veći da su poslušane sugestije PES-a i ranije povučena sredstva, pa samim tim, kako je kazao, ne bi bilo potrebe za zaduženjem od 100 miliona eura po kamatnoj stopi od skoro 11 odsto, kako je to urađeno u martu.
Da je prihod mogao biti dvostruko veći od 64 miliona dolara slaže se Filipović. Smatra da je početkom godine stanje na tržištu bilo takvo, da bi realizacijom i monetizacijom ovog aranžmana bio ostvaren znatno veći prihod od onog koji je ostvaren na današnji dan, prekidom hedžinga.
“Evidentno je čak i po izveštaju Ministarstva finansija, da je prihodovano 64 miliona dolara. Takođe da je izvršena monetizacija početkom godine, taj prihod bi bio znatno veći, što govori o pozitivnim efektima ovog aranžmana. Kako plaćati obaveze prema Exim banci, po tekućem kursu na dan izveštavanja, je pravo pitanje. Tako da je ovaj aranžman pokazao izuzetno pozitivne rezultate”, kazao je Filipović.
Podsjećamo, ministar finansija Aleksandar Damjanović je kazao da je negativan efekat aražmana to što će, kako je naveo, ostatak duga prema kineskoj Exim banci biti iskazivan u realnom, odnosno tržišnom odnosu izmeđi dolara i eura.
Krvavac smatra da smo, ukoliko bi se hedžing aranžman produžio za još dvije godine, mogli održati veoma nisku kamatnu stopu u eurima uz nastavak redukovane izloženosti javnog duga valutnom riziku. Filipović se i po ovom pitanju slaže sa Krvavcem.
“Hedžing kao operacija je kreirana da bi s jedne strane minimalizovao gubitke u realnom poslovanju kako država tako i preduzeća, a sa druge strane dozvoljava i da se profitira iz istog što pokazuje i primjer naše hedžing operacije. Slažem se da bi produžetkom hedžinga bila omogućena niža kamatna stopa, izražena u eurima. Čak i u slučaju negativnih kretanja na tržištu, kao što sam ranije naveo, Ministarstvo finansija, praćenjem situacije, bi moglo reagovati i neutralizovati i valutne i kamatne rizike”, kazao je Filipović.
Podsjećamo, da je prekid hedžing aranžmana ishitren potez, smatra i ekonomski analitičar Predrag Drecun. On je prethodnih dana za TVCG kazao da je odluka o ovom aranžmanu trebalo da sačeka novu vladu.
“Taj koji je sada donio odluku ukoliko ona ne bude pozitivna po budžet, već negativna, a moglo je da se nastavi sa ove četiri banke, moraće da snosi političku odgovornost”, dodao je Drecun.
Kredit sa Exim Kina bankom ugovoren je krajem 2014. godine u iznosu od oko 944 miliona dolara, sa rokom otplate 20 godina i grejs periodom od šest godina, odnosno do polovine 2021. godine, kada je Ministarstvo finansija “hedžovalo” kredit prije plaćanja prve rate. Hedžing je 2021. potpisao tadašnji ministar finansija Milojko Spajić.
(Portal RTCG)
