Sveštenik SPC Velibor Džomić pričao je o odnosu crkve i države, dotakao se i litija iz 2019. godine, te potpisivanja Temeljnog ugovora.
Gostujuću u emisiji „Relativizacija“, Džomiću je Ljiljana Smajlović (autorka emisije) predočila da je crnogorska opozicija tokom litija 2019. godine imala podršku Srpske pravoslavne crkve, dok je ista podrška izostala opoziciji u Srbiji.
„Ne bih povlačio paralele. Svjedočio sam o tome što se dešavalo u Crnoj Gori. Mi se tamo nismo bavili izborima, već odbranom svetinja, dostojanstva, identiteta, vjekovnih prava SPC i njenih eparhija u CG na koja je bezočno udareno sa vrha crnogorske zakonodavne i izvršne vlasti“, rekao je Džomić i dodavši da to što se pogodilo da su iste te godine bili izbori, nije nešto što se ticalo SPC.
Đukanović je, dodaje Džomić, više puta pomenuo da je to bila greška DPS-a. Prema Džomićevim riječima, blaženopočivši mitropolit Amfilohije ih je upozoravao da će to izazvati otpor i probleme u Crnoj Gori, ali su oni samouvjereno odgovarali da će se ljudi „skupiti dva tri puta i otići kući“, što se pokazalo kao netačno.
Ne može crkva da cijepa svoju djecu
Patrijarh Pavle je govorio da bi svaka politička stranka voljela da upregne crkvu u svoja kola, ali ipak crkva je Božija i mora da vodi računa o cjelini, navodi Džomić.
„Ne može crkva da cijepa svoju djecu, bez obzira ko kakva očekivanja ima. Zato je apsolutno nedopustivo da sveštenici budu uključeni u partijske borbe, što ne znači da su sveštenici isključeni iz narodnog života“, kaže on.
Autorka emisije se osvrnula i na činjenicu da u Americi ljudi sve manje idu u crkvu, te da se Amerikanci plaše da će SAD postati nacija heretika. Kakvi smo mi u poređenju sa drugima po pitanju religioznosti i posjete crkvama?
„Kod nas je poslije Drugog svjetskog rata vršena decrkvenizacija sa državnih pozicija. Pobijene su stotine sveštenika, otpremljeni u tamnice, donijeti su zakoni koji su duboko pogodili SPC i druge vjerske zajednice. Mi smo prošli jednu neviđenu Golgotu“, podsjeća Džomić.
Kaže i da je sa dolaskom prvih sloboda došlo do povratka ljudi duhovnim izvorištima, manastirima, hramovima, predanjima i zavjetima i da „mi imamo izuzetno naglašen vjerski i pravoslavni osjećaj“: ni slično onome što se dešava u Americi.
„Postoji organizovani pokušaj u Zapadnoj Evropi da se vjera, kao i crkve i vjerske zajednice svedu na nekakva građanska udruženja, poput ribolovnih, koja će eventualno da budu čuvari nekih muzejskih starina, hramova itd. Hrišćanstvo u Evropi je u velikom problemu. Sjećate se polemike kada u ustav EU nije mogao da uđe Bog“, objašnjava Džomić.
Podsjeća na epizodu kada je Apolo 8 uzletio na mjesec, a ekipa RTS-a u Mrčajevcima kod Čačka pitala sveštenika Miodraga Arsenijevića „gdje je Bog posle Apola 8“. Paroh je odgovorio da je Bog tamo gdje je i bio.
„‘Znam da kad sam došao u ovo selo, nije me primalo u kuću 254 domaćinstva, a sad me ne prima samo 50 i nešto, mada me i oni zovu: noću krštavam a u suton opjevavam’, rekao je tada Arsenijević. Dakle, on je radio ono što je do njega, tu gdje ga je crkva postavila. Tako i mi. Globalni su procesi, tektonske su promjene, ali mi se držimo Hristovog puta koji nam je Sveti Sava ostavio“, poručuje Džomić.
On pojašnjava da crkva nema ambiciju da donosi zakone, ali je ona tu da kaže svoj stav, biranim, materinskim riječima, da upozori, da ukaže, ne da nametne na silu.
Sreća pa su imali pune ruke posla, a Crkvu ostavili za kraj
O potpisivanju Temeljnog ugovora sa SPC, gost emisije podjseća da je to pitanje bilo otvoreno deset godina, jer je SPC još 2012. izrazila namjeru da zaključi takav ugovor sa Crnom Gorom, na isti način kao što je učinjeno u slučaju Rimokatoličke crkve, islamske i jevrejske zajednice. Zakon iz 2019. je, ipak, pokazao zašto to pitanje nije zatvoreno na civilizovan način.
„Taj režim je evidentno imao očekivanja da se poći putem stvaranja neke autonomne crkvene strukture u CG. Već je traženo da se granice eparhija SPC saobraze granicama države CG. To su istorijske eparhije. Kad bi se Crkva tom logikom vodila, od nje ne bi ništa ostalo. Oni su nudili kule i gradove da Crkva pođe tim putem. Sreća pa su imali pune ruke posla, a Crkvu ostavili za kraj. Prvo su se obračunali sa srpskim jezikom, pa sa ćirilicom, pa sa istorijom, pa sa udžbenicima, pa sa nastavnim planovima i programima gde su ubacivali stvari tipa da su Nemanjići okupatori Crne Gore“, rezimira Džomić.
On ističe da Crkva u Crnoj Gori nije jedan mitropolit i nekoliko sveštenika koji se vide u medijima.
„Tu postoji dve-tri stotine monaha i monahinja, dve-tri stotine sveštenika, 650 crkvenih odbora od kojih svaki ima pet ili 15 članova. Samo taj prvi, drugi, treći prsten oko mitropolita i episkopa broji nekoliko hiljada ljudi, što je u kadrovskom smislu brojnije od vojske Crne Gore“, podvlači Džomić.
Navodi da nema tačke u Crnoj Gori gdje pokojni mitropolit Amfilohije i drugi episkopi nisu stigli po nekoliko puta, seli sa narodom, obnavljali hramove, a kroz to su se, kaže, ljudi vraćali Bogu i vjeri.
„Crkva je bila streljana u Crnoj Gori. Bog je bio ubijen u Crnoj Gori. Mitropolit Danilo Dajković je poslije rušenja kapele na Lovćenu – što je bio simbol finalnog obračuna sa Crkvom 1972. godine – zapisao da su ostali samo tragovi vjere, žiške koje su zatrpane u nekom pepelu“, kaže Džomić, dodajući da se „na tim žiškama razgorjela velika duhovna vatra“.
Velika je simbolika u tome da je Temeljni ugovor potpisao Dritan Abazović, „Albanac, islamske vjeroispovesti i građanske orijentacije“.
„Pokazalo se da jedan Albanac bio spreman da rizikuje političku fotelju da obavi taj istorijski čin i on je time postao istorijska ličnost. Od Esad-paše Toptanija do Dritana Abazovića nije postojao ni jedan Albanac koji je na takav način ispoštovao SPC“, poručuje Džomić.
SPC ne može da bude dio nikakvih političkih platformi
Govoreći o situaciji na KiM, gost emisije kaže da je došlo do zamjene teza, „da je pitanje zaštite SPC na KiM pitanje zaštite nekoliko manastira“.
„Nisu Crkva samo manastiri, hramovi, sveštenici i monasi. Nema crkve bez naroda. Moraju da se zaštite i vjernici i pravoslavni Srbi i da uživaju prava kao i svi ljudi pod kapom nebeskom. SPC ne može da bude dio nikakvih političkih platformi, koja god da je vlast u pitanju, ona ne može da se odrekne svog bića i njen jedini putokaz je Sveto Jevanđelje. Šta je sve naš narod pretrpio na KiM… to je jedini kraj gdje se posvjedočuje ona riječ ‘ko pretrpi do kraja taj će se spasiti’. Naše je da budemo vjerni Kosovskom zavjetu – to nije mitologija i fantazija, to je živi život u Hristu“, ističe Džomić.
Tvrdnje da SPC širi „maligni ruski uticaj“ čuo je, kako kaže, više puta, a iza njih stoje „oni koji su nas do juče optuživali da smo kao Crkva protiv socijalističkog samoupravljanja i procvata društvene svojine, da smo kočničari društvenog napretka“.
„Oni nas danas optužuju da smo kočničari evropskih integracija i čuvari i sprovodnici ruskog malignog uticaja u Crnoj Gori. To je klasična ideološka konstrukcija i zloupotreba, koja nema veze sa realnim životom. Sama konstrukcija ‘maligni uticaj’ – da se koristi medicinski izraz u političke svrhe, da se postojanje bratskog ruskog naroda i Ruske pravoslavne crkve prikaže kao smrtonosno – to je za mene kao čovjeka neprihvatljivo“, poručuje Džomić.
Dodaje i da su odnosi ruskog i srpskog naroda istorijski i bratski – „ne možemo da ih kidamo kao na panju komad mesa i da ih prebrišemo kao da nikad nije bilo“.
(rt.rs)
