Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija… Država koje, na brdovitom Balkanu, nema već više od trideset godina. Sastojala se od šest republika: Slovenije, Hrvatske, Bosne i Hercegovine, Crne Gore, Makedonije i Srbije sa dvije autonomne pokrajine Kosovom i Metohijom i Vojvodinom. Bila je multinacionalna.
Beograd je bio glavni grad.
Maršal Josip Broz Tito, doživotni predsjednik i tvorac čuvene parole “čuvajmo bratstvo i jedinstvo kao zenicu oka svoga”, držao je na okupu sve narode i narodnosti koji su činili Jugoslaviju.
Dotadašnji komunistički, jednopartijski, sistema počivao je na moćnom vođi.
Smrt Josipa Broza, osamdesete godine prošlog vijeka, značila je, simbolično, i smrt Jugoslavije. Njegovim nestankom, ispostaviće se, cio sistem se raspao: jednopartijska vlast, federalno ustrojstvo države i nesvrstana spoljna politika.
Nacionalistički nastrojeni republički političari jačali su svoje pozicije, nastojeći da se nametnu kao lideri. I uspjeli su. Prije svih, Slobodan Milošević u Srbiji, a potom i Franjo Tuđman u Hrvatskoj.
Bujanje i ekspanzija nacionalizma u Jugoslaviji kulminirali su deceniju nakon Titove smrti. U takvoj društvenoj klimi, na fudbalskom stadionu Maksimir u Zagrebu, maja 1990. godine izbili su i sukobi između hrvatskih i srpskih navijača, pa je utakmica između zagrebačkog Dinama i beogradske Crvene zvezde prekinuta i prije nego je počela. Taj događaj, ispostaviće se, bio je uvod u rat.
Navijač
Kao strastveni navijač Crvene zvezde, u neredima je učestvovao i dvadesetogodišnji Aleksandar Vučić, mladić iz takozvanih novobeogradskih blokova, gdje je fudbal, tvdi Vučić, oduvijek bio fetiš. Hvaliće se kasnije svojom huliganskom biografijom i retorikom, sa svim notama grubosti koje se podrazumijevaju među osobama iz tog miljea.
„On u tome ne vidi ništa problematično, i to ono čega bi se, vjerojatno iole građanski pristojan čovjek stidio, on se time ponosi“, navodi Senad Pećanin, advokat iz Sarajeva.
„Time hoće da kaže koliko je opasan i jak. Svi oni ljudi, muškarci koji ističu koliko su opasni i jaki, imaju neko jako veliko osujećenje. Neki deficit imaju, neki kompleks zastrašujući“, ističe Boris Tadić, lider SDS i bivši predsjednik Srbije.
Govor mržnje, kao oblik javnog i političkog izraza, bio je i poligon za održavanje prvih direktnih višestranačkih izbora, 1990. godine.
Na njima je, u Srbiji, ubjedljivom većinom pobijedio Slobodan Milošević, kandidat Socijalističke partije Srbije, nasljednice Saveza komunista Srbije.
Nacionalistička politička propaganda, čije su glavne poluge bili mediji, godinama uoči krvavog pira, pripremala je javno mnjenje za rat.
„Negdje sam, na nekoj konferenciji, 1991. godine, kad je rat već bio krenuo u bivšoj Jugoslaviji, u Parizu, kad su oni pričali o balkanskim kasapinima i o tome da mi uživamo da se koljemo svako malo, rekao da smo mi pokazali, ustvari narodi, neviđenu rezistentnost, jer smo četiri godine gledali rat na TV ekranima i tek poslije četiri godine sa ekrana prešli, ušli u tenkove i počeli da razaramo zemlju“, ocjenjuje crnogorski novinar Željko Ivanović.
A onda je uslijedilo višegodišnje krvoproliće. U ratu koji je karakterisala nevjerovatna svirepost, ubijeno je više od 100.000 ljudi! Stotine hiljada je protjerano sa njihovih ognjišta. Zdrav razum i ljudskost, ustuknuli su pred naletom neviđene brutalnosti, surovosti i zla.
„Rat je došao kao veliki šok, veliko iznenađenje, i on je bio takav, tako užasan, tako krvav, tako grozan da ću ja vjerovatno umrijeti, a do kraja života mi neće biti jasno kako je to bilo moguće. Otkud tolika količina svireposti, okrutnosti, mržnje, među dojučerašnjim susjedima, komšijama, kolegama, prijateljima, narodima koji su, ja sam mislio, sretno živjeli nekoliko decenija barem nakon Drugog svjetskog rata“, navodi Pećanin.
Profesor političke i kulturne sociologije u Engleskoj Erik Gordi smatra da bi tu trebalo posmatrati širi kontekst, prije svega bezbjednosne službe koje su bile uključene u stvaranje, naoružavanje i finansiranje paravojnih jedinica koje su počinile većinu zločina i bile su direktno povezane sa političkim strukturama, u težnji da zacementiraju svoje pozicije moći.
Jednu od dobrovoljačkih, paravojnih, jedinica formirala je parlamentarna, uskonacionalistička i ratnohuškačka Srpska radikalna stranka, čiji je cilj bio stvaranje takozvane Velike Srbije, a koju je predvodio četnički vojvoda Vojislav Šešelj.
Radikal
U potpirivanju mržnje, rušenju etičkih barijera i zagovaranju etničkog čišćenja, planskog i nasilnog uklanjanjanja nepoželjnih grupa stanovništva sa osvojenih teritorija, prednjačili su upravo članovi Srpske radikalne stranke.
U septembru 1991. godine Vojislav Šešelj, narodni poslanik, predsjednik Srpske radikalne stranke rekao je da „Karlobag, Ogulin, Karlovac, Virovitica (hrvatski gradovi) mora da bude naše opredjeljenje i to je granica na koju armija mora povući sve svoje trupe“.
„Ako nije u stanju bez borbe da ih povuče iz Zagreba, treba ih pod borbom povlačiti uz bombardovanje Zagreba“, naveo je lider radikala.
Upravo je ta i takva partija privukla Aleksandra Vučića. Zadivljen retorikom militantnog vođe, učlanio se u radikale u svojoj 23. godini, iz, kako je rekao – “bijesa prema socijalistima i Slobodanu Miloševiću”.
I prije nego što je postao srpski radikal, Aleksandar Vučić je ratne 92, boravio na Palama, mjestu u kom su bile smještene političke i pravne institucije Republike Srpske, koju su formirali Srbi u Bosni. Po sopstvenom priznanju, proveo je 40 dana kao dobrovoljac u Sarajevu.
„Došao je ko dobrovoljac na ratište, ali očito je konkurencija bila žestoka u prvim linijama fronta iznad Sarajeva odakle su ubijane Sarajlije, i onda njegovo znanje engleskog jezika u tom okruženju bilo je puno dragocjenije u jednom propagandnom servisu srpske ratne mašinerije na Palama, nego na prvoj liniji fronta“, ukazuje Pećanin.
Novinar
Potom je nekoliko mjeseci radio kao novinar: pripremao je i vodio vijesti na engleskom, blok iz svijeta, intervjue, reportaže.
S televizija, novinarski izvještaj Aleksandra Vučića: …dok svijet na ovo ostaje gluv i pasivno posmatra, strani plaćenici su se prihvatili tog posla, u nastojanju da na ovim prostorima stvore profesionalnu armiju. Ted Skiner obučava ove momke već šestu nedjelju…
On tvrdi da je intervjuisao Radovana Karadžića, tadašnjeg političkog vođu bosanskih Srba, te da je stigao da odigra i brzinsku partiju šaha sa generalom Vojske Republike Srpske, Ratkom Mladićem. Obojicu je, kasnije, Haški tribunal osudio za Genocid u Srebrenici i zločine protiv čovječnosti.
Poslanik
Po povratku u Beograd i ratom nezahvaćenu Srbiju, te učlanjenja u Srpsku radikalnu stranku, promućuran i prodoran, Vučić je brzo avanzovao u poslanika, da bi 1995. godine bio izabran za generalnog sekretara stranke. Kao dobar đak svog političkog oca, preuzeo je i Šešeljevu retoriku.
Kao najmlađi poslanik u Skupštini Srbije izgovoriće reči koje će ga obilježiti za čitav život: „Pa vi bombardujte, ubijte jednog Srbina, mi ćemo stotinu Muslimana!”
Nikad se nije izvinio.
Novembra 2015. godine Aleksandar Vučić, tada premijer Republike Srbije, rekao je da nije to na taj način pozivao.
„Postoji, izvučeno je iz konteksta“, naglasio je.
Njegovo verbalno ratovanje iz beogradskih poslaničkih klupa, umio je da upotpuni i obilaskom ratnih područja, kao dio radikalske delegacije koju je predvodio Vojislav Šešelj.
„Propagandna mašinerija je bila jedna od ključnih segmenata neophodnih za vođenje ratova na prostoru bivše Jugoslavije, i on je kao golobradi mladić davao značajan doprinos“, ističe Pećanin.
Radikalsku nabusitost i nedozvoljiv nivo jezičke agresije pokazivao je i tokom stranačkih zapaljivih istupa.
Februara 2018. godine Aleksandar Vučić, predsjednik Srbije, u Vrginmostu u Hrvatskoj rekao je: „Dakle, izmislili ste to za “Veliku Srbiju”, to u tom govoru nema u Glini. Slučajno, nema ga“.
Međutim, marta 1995. Aleksandar Vučić, tada kao generalni sekretar Srpske radikalne stranke, u Glini je izjavio: „Nikada više ovde ustaška vlast neće moći da dođe, nikada više oružanim putem. Ukoliko srpski radikali ii pojraze predsjednika Srbije, vi znate da ćete živjeti u “Velikoj Srbiji”, jedinstvenoj srpskoj državi, tu odstupanja biti neće“.
Novinar iz Francuske Žan Arno Deran kaže da Aleksandar Vučić nikada nije izrazio pokajanje zbog događaja tokom devedesetih.
„Nikada se nije izvinio zbog sopstvene uloge, zbog svojih izjava“, ističe Deran.
Ministar
Vrhunac njegove političke karijere devedesetih nastupio je izborom za ministra za informisanje u Vladi Srbije, neposredno pred savezničko bombardovanje krnje Savezne republike Jugoslavije, koju su činile Srbija i Crna Gora. Postaće, dakle, dio vlasti, koju je ranije oštro kritikovao.
(N1.rs)
