Uvođenje jedinstvenog platnog prometa između Crne Gore i Srbije biće tema današnjeg sastanka regulatora i čelnika Centralnih banaka dvije države. O tome šta bi privrede Crne Gore i Srbije, ali i njihovi građani dobili u slučaju uspostavljanja jedinstvenog platnog prometa o kojem se već dugo priča, ali čija se realizacija stalno odlaže, razgovarali smo sa ekonomskim analitičarem Predragom Drecunom.
“Crna Gora i Srbija su do 2006. bile u jedinstvenom platnom prometu koji je počivao na osnovama Službe društvenog knjigovodstva. On je pokazivao visok nivo efikasnosti i pouzdanosti. Od dana kada je Crna Gora postala nezavisna ne postoji politička volja Crne Gore da se uspostavi jedinstveni platni promet“, kaže za A plus portal Drecun.
On smatra da je to donijelo samo obostranu štetu.
“To je nanijelo dvostruku ekonomsku štetu – privredi zato što su troškovi poslovanja bili viši i zato što je usporavan obrt kapitala. Ta dva vrlo bitna ekonomska faktora nasložila su se tokom ove skoro dvije decenije u jednu veliku biznis barijeru. Vrijeme je da se nakon otapanja odnosa Srbije i Crne Gore poslije “pada” DPS-a počne i sa realizacijom ove ideja. Motiva zato postoji, ne samo između dvije privrede već i između građana dvije države da se uspostavi jedinstveni platni promet“, navodi Drecun i podsjeća na sistem SEPA koji se primjenjuje među zemljama EU ali i nekim koje nisu članice Unije – “Zemlje EU ali i još neke evropske države koje nisu dio Unije kao i neke koje jesu ali ne koriste euro, potpisale su i pridružile se tzv. SEPA sistemu za male transkacije koji se odvija po pravilima nacionalnog platnog prometa. Taj sistem podrazumijeva da nema troškova koji otežavaju poslovanje, a koji po pravilu idu korespodentskim bankama”.
Drecun objašnjava da u situaciji kakva je trenutno između Crne Gore i Srbije velike profite ostvaruju banke koje su posrednici.
“Najčešće su njemačke i italijanske ali ima i drugih banaka, sve su strane i one ostvaruju interes u posredovanju između poslovanja Srbije i Crne Gore. SEPA je sistem koji može da bude dobar model da se uspostavi ne samo za platni promet između Srbije i Crne Gore, nego i, da predstavim to kao novu ideju – da se ovaj sistem napravi na nivou otvorenog Balkana“, kaže Drecun.
On ističe da se nada da će Crna Gora uskoro pristupiti ovoj regionalnoj asocijaciji.
“To bi mogao da bude još jedan od momenata povezivanja ovog regiona kako bi tako povezan region mogao u dogledno vrijeme da pristupi Evropskoj uniji. Siguran sam da će EU primiti cijeli region a ne dio po dio zato što bi parcijalno primanje moglo da dovede do disbalansa u samom regionu. To i jeste ideja Otvorenog Balkana i s te strane ovo sa uspostavljanjem jedinstvenog platnog prometa mora biti prvi korak“, dodaje Drecun.
Komentarišući današnji sastanak čelnika Centralnih banaka Crne Gore i Srbije na kojem će se razgovarai o ovoj temi, poznati ekonomski analitičar ističe da ne bi smjelo da bude opstrukcije ovog posla.
“Smatram da odgovorni na sastanku regulatora Srbije i Crne Gore ne bi smjeli da se bave bilo kakvom opstrukcijom ovog posla i očekujem da će oni koji vrše dužnost u CBCG prihvatiti visok nivo odgovornosti, odnosno da će prihvatiti bilo kakav zaključak. U ovom trenutku je teško reći šta može biti konkretan zaključak i prvi korak ali dobro bi bilo da se sa tog sastanka izađe sa jednim zajedničkim stavom da je postignut određeni napredak“, naglašava Drecun.
On dodaje da, što se tiče same tehnike, ovaj poduhvat se može brzo sprovesti iako postoje određena osporavanja toga uz objašnjenja da treba određeno vrijeme za to.
“Ponavljam i podsjećam da se u SFRJ taj sistem koristio na vrlo visokom i efikasnom nivou i nije teško uspostvatiti ga opet, s obzirom da kadrovi koji postoje. Dostupne su nam i nove tehnologije a one znatno ubrzavaju i vrijeme i same procese plaćanja u odnosu na one koji su bili prije 25 ili 30 godina. Zbog toga vjerujem da uz postojanje političke volje koja je glavni faktor koji je ometao stvaranje jedinstvenog platnog prometa, može da se desi da konačno napravimo jedan pozitivan korak u interesu privrede i građana Crne Gore“, naglašava Drecun.
On objašnjava da se u sistemu SEPA nalazi 36 država Evrope i da članice tog sistema nisu samo zemlje Zapadnog Balkana!
“To dovoljno govori samo za sebe i u uslovima SEPE postoje samo nacionalne tarife, ne postoje tarfie za mn plaćanja. Plaćaju se vrlo niske tarife od 0,05 do 0,2 u slučaju više iterativnih i vrlo složenih plaćanja. U svakom slučaju najčešće se koriste ove vrlo niske stope i to na vrlo transparentan i plastičan način pomaže i ubrzava obrt kapitala i jača ekonomsku aktivnost“, zaključuje Drecun.
