Sporazum o uslovima za održavanje popisa stanovništva, domaćinstva i stanova potpisao je sinoć premijer Milojko Spajić, a očekuje se da to danas uradi Demokrartska partija socijalista (DPS). Portal RTCG objavio je sadržaj Sporazuma, kojim se detaljnije preciziraju uslovi za održavanje popisa.
U namjeri da predano jačamo temelje naše demokratije, ovim Sporazumom detaljnije se preciziraju uslovi za održavanje Popisa stanovništva, domaćinstava i stanova.
1) Način održavanja popisa koji će garantovati dobijanje relevantnih i preciznih podataka priznatih od strane svih relevantnih subjekata u Crnoj Gori
➤ Proširivanje popisnih komisija sa dva nova člana opozicije i jednim članom vijeća manje brojnih naroda u gradovima u kojima su zastupljeni. Proširenje uraditi shodno članu 15 Zakona o popisu, što podrazumijeva da predsjednici Komisija u skladu sa postignutim dogovorom predlažu proširenje popisnih komisija direktoru Uprave za statistiku.
► Za popisivače i instruktore da se raspiše novi javni pozivi koji će pored opštih uslova, za pripadnike romske populacije sadržati mjeru afirmativne akcije u vidu 3 stepena nivoa obrazovanja. To će podrazumijevati mogućnost novog prijavljivanja i učešće po dogovorenom paritetu koji će biti preciran Sporazumom o uslovima za održavanje popisa, po modelu kako je to rađeno 2011. godine.
► Zakonsko regulisanje pitanja izrade softvera za provjeru podataka prikupljenih tokom procesa popisa stanovnistva. Takođe, zakonski normirati formiranje komisije na čijem čelu bi se nalazio predstavnik opozicije, a čiji bi zadatak bio priprema specifikacije za raspisivanje javnog poziva za izradu softverskog rjesšnja za provjeru podataka i čiji bi zadatak bio praćenje implementacije samog softvera za provjeru podataka. Dodatno, renomirana IT kompanija iz zemlje EU bi bila zadužena za reviziju koda softvera za provjeru podataka.
► Obaveza omogućavanja parlamentarnog nadzora kroz formiranje skupstinskog odbora na paritetnoj osnovi između vlasti i opozicije sa kopredsjedavajucim načinom predsjedavanja navedenim Odborom. U radu skuštinskog odbora učestvuje i predstavnik vijeća manje brojnihnaroda.
2) Kontrola unosa podataka
Kontrola ima za cilj da provjeri na bazi uzorka, da li se odgovori na pitanja o nacionalnoj odnosno etničkoj pripadnosti, vjeri, maternjem jeziku i jeziku kojim lice uobičajeno govori unose u bazu, onako kako je napisano u upitniku za lice (P1). Sa tim u vezi utvrđuje se set pravila rada na kontroli unosa podataka za pitanja iz Upitnika za lice: 10, 11, 12 i 13.
a) Mjesto i period vršenja kontrole:
Kontrola će se raditi u prostorijama Uprave za statistiku tokom unosa i kontrole podataka.
b) Uzorak:
Kontrola će se raditi na reprezentativnom uzorku najviše 5% popisnih krugova na nivou Crne Gore. Pri tome će se definisati tačan broj popisnih krugova na nivou opštine (do 5% popisnih krugova na nivou opštine). Odabir popisnih krugova na nivou opštine bio bi slučajan. U prilogu 1 ovog sporazuma dat je ukupan broj popisnih krugova po opštinama.
c) Kontigent nad kojim se vrši kontrola:
Kontrola se vrši za unešene popisne krugove i to nakon što je završen unos i kontrola za taj popisni krug.
d) Tim za kontrolu:
Formirati tim koji će raditi na kontroli unosa podataka.
Tim se sastoji od najmanje 3 člana pri čemu je jedan od članova predstavnik Uprave za statistiku koji jedini ima pristup individualnim podacima i uvid u Upitnik za lice (P1). Drugi član tima je predstavnik političke partije. Treći član tima je predstavnik vijeća manje brojnih naroda. Lice koga nominuje politička pratija i vijeće manje brojnih naroda potpisuje izjavu o poštovanju principa povjerljivosti. Tim je dužan da se pridržava i da poštuje načela Zakona o zvaničnoj statistici i statističkom sistemu, Zakona o zaštiti podataka o ličnosti i Zakona o popisu.
Tokom rada u prostorijama gdje se vrši kontrola, članovi tima su dužni da se pridržavaju opštih pravila u skladu sa internim uputstvima Uprave za statistiku.
e) Način rada po članovima tima:
➤ Kontrola se radi na kompjuteru koji je obezbijedila Uprava za statistiku na kome je instalirana aplikacija za kontrolu unosa. Aplikacija za kontrolu ne omogućava identifikaciju podatka koji se kontroliše u odnosu na ime i prezima, kao ni matični broj; Nije dozvoljeno zapisivanje ni izvodjenje rezultata na osnovu obilježlja koja su predmet kontrole;
➤ Kontrola se radi na uzorku materijala koji je skladišten kao završen;
Nema ciljanog izbora popisnih krugova koji se kontrolišu, već njihov izbor vrši se slučajnim odabirom, a na materijalu koji je unešen i skladišten od strane Uprave za statistiku kao završen;
Član tima Uprave za statistiku će dostavljati predstavniku politicke partije spisak završenih, skladištenih popisnih krugova koji su predmet dnevnog uzorka za kontrolu, kako bi se obezbijedila evidencija spiska ponuđenih kao i spiska iskontrolisanih popisnih krugova;
➤ Kontrola se odnosi na tačnost unesenih odgovora na pitanja iz upitnika za lice: 10, 11, 12 i 13
➤ Kontrola se vrši na način što predstavnik Uprave za statistiku čita odgovore na pitanja 10, 11, 12 i 13 sa izabranog upitnika za lice, a predstavnik političke partije i vijeća manje brojnih naroda provjerava tačnost unosa u bazi. Predstavnik Uprave za statistiku nema uvid u elektronsku bazu, a predstavnik političke partije i vijeća manje brojnih naroda nema uvid u upitnik za lice. Ukoliko dođe do neslaganja, provjerava se broj upitnika za lice i redni broj clana domaćinstva. Prilikom navedenog upoređivanja predstavnik Uprave za statistiku će fizički zaštititi dio upitnika za lice na kojem se nalaze individualni podaci:
Na kraju kontrole izrađuje se zapisnik sa nalazima kontrole koji potpisuju oba člana tima. Jedan primjerak ostaje Upravi za statistiku, jedan predstavniku političke partije i jedan predstavniku vijeća manje brojnih naroda;
Tačno unesenim odgovorom se smatra svaki odgovor koji je unesen kao što piše u upitniku, kao i odgovor koji sadrži gramatičku ili slovnu grešku, a da pri tom nije promjenjena suština odgovora;
➤ Netačnim odgovorom se smatra onaj kojem je prilikom unosa promjenjena suština (1) umjesto nacionalnosti koja piše unesena je potpuno drugačija; (2) nije upisan nastavak nacionalnosti slučajevima kada je ispitanik dao odgovor da ima duplu nacionalnost npr.,,XXXX određenog projekla ili „XXXX – XXXX“. U slučaju da je odgovor unesen na način da sadrži samo prvu odrednicu upisane nacionalnosti, smatra se netačnim;
3) Zabrana uticaja političkih partija tokom sprovođenja popisa
Političke partije se obavezuju da neće ni na jedan način voditi predpopisne kampanje i na taj način uticati na rezultate popisa. Jedina dozvoljena kampanja je ona koju sprovodi Uprava za statistiku shodno članu 13 tačka 7 Zakona o popisu kojom je definisano da: Uprava za statistiku koordinira i sprovodi javnu kampanju popisa koja obezbjeđuje: potpuno, tačno i pravovremeno obavještavanje stanovništva o značaju i ciljevima popisa, načinu i vremenu njegovog sprovođenja, o pravima i obavezama lica obuhvaćenih popisom, načinu izvršavanja obaveza u popisu i zaštiti podataka.
Političke partije se obavezuju da shodno demokratskim principima i slobodnoj volji građana poštuju slobodno izraženu volju.
4) Ručno brojanje podataka o nacionalnosti, vjeri i jeziku kao kontrolnom mehanizmu provjere rada softvera na reprezentativnom uzorku
Uvažavajući značaj Popisa stanovništva, kao i masovnost akcije za čiju realizaciju je potrebna šira društvena podrška, uvodi se dodatna kontrola ručnog brojanja podataka o nacionalnosti, vjeri i jeziku kao kontrolnom mehanizmu provjere rada softvera na reprezentativnom uzorku uz strogo poštovanje dva najznačajna principa rada zvanične statistike: profesionalna nezavisnost i zaštita individualnih podataka.
Sa tim u vezi utvrđuje se set pravila rada na ručnoj kontroli podataka o nacionalnosti, vjeri i jeziku.
f) Mjesto i period vršenja kontrole:
Kontrola će se raditi u prostorijama Uprave za statistiku nakon završenog unosa i kontrole podataka, a najkasnije do objavljivanja rezultata popisa.
g) Uzorak:
Kontrola će se raditi na slučajnom uzorku od 3% građana koji su učestvovali u popisu.
h) Tim za kontrolu:
Formirati tim koji će raditi na ručnom prebrojavanju.
Tim se sastoji od najmanje 6 članova pri čemu je jedan od članova predstavnik Uprave za statistiku koji jedini ima pristup individualnim podacima i uvid u Upitnik za lice (P1).
Ostali članovi su predstavnici političkih partija i vijeća manje brojnih naroda. Lice koje nominuje politička pratija i vijeća manje brojnih naroda potpisuje izjavu o poštovanju principa povjerljivosti.
Tim je dužan da se pridržava i da poštuje načela Zakona o zvaničnoj statistici i statističkom sistemu, Zakona o zaštiti podataka o ličnosti i Zakona o popisu. Tokom rada u prostorijama gdje se vrši kontrola, članovi tima su dužni da se pridržavaju opštih pravila u skladu sa internim uputstvima Uprave za statistiku.
i) Način rada po članovima tima:
Uz prisustvo isključivo svih članova tima, predstavnik Uprave za statistiku donosi odabrani popisni krug (tvrda fascikla sa popunjenim popisnim materijalom za taj popisni krug).
Predstavnik Uprave za statistiku uvidom u Upitnik za lice (P1) čita odgovore na pitanja broj:10,11,12,13.
Ostali članovi unose informacije koje čita predstavnik Uprave za statistiku u knjigu sačinjenu od tabela čiji je primjer sastavni dio sporazuma (prilog 2). Svaki od predstavnika zadužen je za knjigu koja se odnosi na jedno od četiri pitanja za koje se sprovodi kontrola.
Nakon završenog čitanja svih Upitnika za lice za jedan popisni krug, izvodi se zbir po odgovorima naznačenim u tabelama.
