Badnji dan koji predhodi najradosnijem hrišćanskom prazniku Božiću, pun je simbolike i različitih običaja koji oslikavaju tradiciju. Na Badnji dan se badnjak unosi u domove, a porodica se u večernjim satima okuplja uz posnu trpezu. Oni koji su se sa nekim tokom godine zavadili, na Badnji dan praštaju i mire se.
Prema hrišćanskoj tradiciji, običaj sječenja badnjaka se vezuje za to što su vitlejemski pastiri, na znak Zvijezde da se rodio Hristos Spasitelj, nasekli granja i poneli ga u pećinu da nalože vatru i ogriju Hrista i njegovu majku.
Iako su mnogi običaji vezani za Badnji dan i Badnje veče krajnje paganski, vremenom im je crkva dala hrišćanska obilježja.
Badnji dan je pun rituala i simbolike, živopisnih radnji i svi su oni povezani sa porodičnim kultom , a razlikuju se gotovo u svim krajevima , zadržani su tradiionalni elementi ali je suština prilagođena savremenim uslovima života.
Prema tradiciji badnjak sjeku isključivo muškarci, najčešće domaćin i najstariji sin, u rano jutro, prije izlaska sunca. Loženje badnjaka je u vezi sa ognjem i ognjištem. To je središnji element simbolike rađanja novog sunca jer je i Badnji dan odmah poslije kratkodnevnice.
Kada domaćin donese badnjak, ostavlja ga pored ulaznih vrata, a tek sa prvim mrakom se badnjak unosi u kuću i stavlja, prema običaju, na ognjište.
Posipanje žitom na Badnji dan i Božić podsjeća nas na žito koje je Majka Božija, kada joj se rodio sin, bacala životinjama u štali da stoka ne bi grizla slamu na kojoj je Hrist ležao.
Slama u domu se tumači kao sjećanje na to da se Isus Hrist rodio na slami, čime je badnjedanska slama simbol jasli u Vitlejemskoj pećini.
Narodna vjerovanja i običaji
Jedan od običaja je da se uz badnjak u kuću unosi i žito kako bi naredna godina bila plodna.
Na Badnje veče se ne spava, već se bdi i očekuje trenutak rođenja Hristovog.
Na Badnji dan se ništa ne pozajmljuje iz kuće, a ako je šta ranije pozajmljeno, to se traži natrag, jer se ne valja da ono što pripada kući bude van nje na Božić.
Ako na Badnji dan bude oblačno, biće rodna godina
Na Badnji dan u pravoslavnim hramovima se služi liturgija, kao i večernja služba sa paljenjem badnjaka.
