Crnoj Gori je potrebna izmjena Ustava u oblasti pravosuđa i pravosudnih zakona, sprovođenje takozvanog “Vettinga” (ili lustracije koja predstavlja zakonsko odstranjivanje iz javnog života) i reizbora sudija i tužilaca radi uklanjanja korumpiranih i neefikasnih pojedinaca, te formiranje posebnog specijalnog suda za borbu protiv korupcije i organizovanog kriminala pred kojim će isključivo postupati Specijalno državno tužilaštvo u okviru svojih nadležnosti.
To je za “Dan” ocijenio bivši državni sekretar u Ministarstvu pravde i član Tužilačkog savjeta Andrej Milović, koji osim navedenih reformi ističe i neophodnost dupliranja broja specijalnih tužilaca, formiranje još jednog (drugog) osnovnog suda u Podgorici.
“Takođe, potrebna je promjena rukovodilaca svih osnovnih i viših tužilaštava, promjena svih predsjednika osnovnih i viših sudova, jačanje kontrolne funkcije Ministarstva pravde i pogotovu pravosudne inspekcije, uz izgradnju novih objekata za sudove i državno tužilaštvo. Restart bez gore navedenih mjera, predstavlja nastavak šminkanja trulog pravosudnog sistema i pokušaj mazanja očiju, kako građanima i stručnoj javnosti, tako i predstavnicima EU i međunarodnih organizacija”, izjavio je Milović.
Na pitanje kako ocjenjuje rad Ustavnog suda i kako će se na građane odraziti to što od septembra faktički nećemo imati tu instituciju, obzirom da neće imati kvorum za rad osim za ustavne žalbe, Milović kaže da je ta institucija zaslužila lošu ocjenu.
“Rad Ustavnog suda mogu ocijeniti sa lošom ocjenom zbog jako slabe efikasnosti i ažurnosti rada, s obzirom na to da u ovoj godini tek rješavaju predmete iz 2018. godine, a neke i starije. U radu imaju predmete stare i preko četiri godine. Ovo je dovoljan razlog da se pokrene mehanizam makar za smjenu predsjednika Ustavnog suda, kao i određenih sudija Ustavnog suda, a ne da se čeka njihov odlazak u penziju ili završetak mandata, i još da se nagrade jeftinim kreditima i stanovima iz budžeta građana, čiji ustavni sistem apsolutno ne štite”, istakao je Milović.
On naglašava da je sam koncept Ustavnog suda pogrešan jer su prije svega od njega napravili političku, a ne pravosudnu instituciju.
“Naš Ustavni sud je partitokratska institucija za udomljavanje političara na zalasku karijere i kandidata oko kojih se partije po sistemu kvota dogovore. Kada imate tako koncipiranu instituciju, uz opšte poznatu činjenicu da za sudiju Ustavnog suda nije potreban pravosudni ispit, a za savjetnika tog istog sudije je uslov pravosudni ispit, onda ne treba da se čudimo zašto se štite partijski interesi, a ne štiti Ustav Crne Gore. Nije li zakašnjelo odlučivanje u vezi inicijative za provjeru ustavnosti izmjena i dopuna Zakona o lokalnoj samoupravi, kojom je skupštinska većina odložila izbore u Podgorici i drugim opštinama, iako se radi o materiji iz izbornog zakonodavstva o kojoj se odlučuje dvotrećinskom većinom, najbolji pokazatelj da se radi o kontrolisanoj partitokratskoj instituciji s obzirom da je napravljen očigledan i providan dogovor skupštinske većine, predsjednika Crne Gore i predsjednika Ustavnog suda”, smatra Milović.
Prema njegovoj ocjeni nije potrebno tražiti alternativno rješenje za izbor sudija obzirom na to da imamo situaciju da Skupština ne uspijeva da to uradi već godinu. Milović problem vidi u “neodgovornim političkim elitama koje uspostavljaju partitokratiju i sistem kvota u svim porama sistema i društva”.
“A posebno u pravosuđu, da bi mogli i taj dio da kontrolišu, zbog neiskrenih namjera zbog kojih ulaze u politiku, a to je lično bogaćenje i donošenje odluka radi sticanja imovine za sebe i sebi povezana lica. Dakle, nama trebaju alternativne partije i političari, a ne alternativni Ustavni i zakonski modeli”, zaključuje Milović.
Ustavni puč političko-pravnim nasiljem
Milović naglašava da je obesmišljavanje odluke Ustavnog suda u vezi odlaganja izbora u Podgorici i drugim opšinama, dogovoreno na način što su skupštinska većina i predsjednik odradili ping-pong sa vraćanjem i proglašavanjem zakona, a onda je predsjednik Ustavnog suda, po nalogu skupštinske većine i predsjednika Crne Gore, dvije inicijative za provjeru ustavnosti ovih izmjena i dopuna držao dva mjeseca u fioci, iako su po svom karakteru ove inicijative najhitnije u državi zbog prirode stvari koja se uređuje.
“Na taj način, odluka Ustavnog suda o protivustavnom djelovanju skupštinske većine potpuno je obesmišljena, jer su izbori raspisani ponovo za isti datum, zbog nemogućnosti da se raspišu ranije usled protoka vremena. Da se radilo o nezavisnoj instituciji, Ustavni sud bi sam, bez potrebe da neko podnosi inicijativu, po hitnom postupku pokrenuo postupak provjere ustavnosti i odmah donio odluku i time spriječio protivustavno djelovanje skupštinske većine i ustavni puč koji je izvršen političko-pravnim nasiljem”, navodi on.
Oboljelo pravosuđe
Milović ističe da je hapšenje bivše predsjednice Vrhovnog suda Vesne Medenice i predsjednika Privrednog suda Blaža Jovanića, jasan pokazatelj koliko je naše pravosuđe korumpirano i oboljelo, ali nije dovoljno jer u sistemu imamo još određeni broj sudija i tužilaca koji su se “proslavili” skandaloznim presudama i optužnicama, a sa druge strane stekli enormnu imovinu uknjiženu na sebe i sebi bliska lica.
“Dok god su u pravosudnom sistemu sudije i tužioci zbog čijih smo grešaka u predmetima ratnih zločina i organizovanog kriminala iz budžeta isplatili desetine miliona eura odštete, ne možemo govoriti ni o minimumu zdravlja pravosudnog sistema”, naglašava Milović.
