Kineska narodno-oslobodilačka armija pokrenula je rano jutros velike vojne vježbe sa korišćenjem bojeve municije u morima oko Tajvana, dan nakon posjete predsjednice Predstavničkog doma američkog Kongresa Nensi Pelosi Tajpeju. U isto vrijeme, američki nosač aviona “Ronald Regan” patrolira dijelom okeana koji obuhvata i vode jugoistočno od Tajvana.
Vojne vježbe su počele u ponoć po lokalnom vremenu. Održavaju se u šest oblasti u krugu od oko 20 kilometara od Tajvana i trajaće do subote u ponoć.
Vježbe su pokrenute kao “sredstvo odvraćanja od nedavne eskalacije negativnih poteza Sjedinjenih Američkih Država po pitanju Tajvana i ozbiljno upozorenje protiv separatističkih aktivnosti na Tajvanu”, navedeno je u izvještaju kineske državne televizije.
Peking je izdao upozorenje za brodove i avione da ne ulaze u vodeni i vazdušni prostor u područjima gdje se vježbe održavaju, a čije su koordinate ranije objavljene.
Tajvan raspoređuje raketne sisteme i brodove
Kao odgovor na poteze Kine, Tajvan raspoređuje raketne sisteme i drži brodove blizu “srednje linije” Tajvanskog moreuza u blizini ostrva, prenosi Rojters izjavu neimenovanog tajvanskog izvora.
“Tajvan raspoređuje raketne sisteme kako bi nadgledao aktivnosti kineskog vazduhoplovstva u blizini srednje linije. Brodovi su takođe u blizini srednje linije da bi nadgledali aktivnosti kineskih pomorskih snaga”, rekao je izvor za kojeg agencija navodi da je upućen u situaciju.
Prema riječima istog izvora, ranije danas nekoliko kineskih vojnih aviona i brodova nakratko je prešlo “srednju liniju” Tajvanskog moreuza.
“Neodgovorno i nelegitimno ponašanje”
Tajvanski zvaničnici su osudili održavanje vojnih vježbi u neposrednoj blizini ostrva, istakavši da krše pravila Ujedinjenih nacija i predstavljaju invaziju na tajvanski teritorijalni prostor i direktan izazov slobodnoj plovidbi i vazdušnom saobraćaju.
“Kina izvodi vježbe na najprometnijim međunarodnim plovnim putevima i vazdušnim rutama. To je neodgovorno i nelegitimno ponašanje”, saopštila je vladajuća tajvanska Demokratska progresivna partija.
Portparol tajvanske vlade takođe je osudio vojne vježbe i naveo da su sajtove tajvanskog Ministarstva odbrane, Ministarstva spoljnih poslova i predsjedničke kancelarije napali hakeri.
U blizini i “Ronald Regan”
Dok Kina sprovodi vojne vježbe oko Tajvana, Američka mornarica je saopštila da nosač aviona “Ronald Regan” izvodi zakazane operacije u Filipinskom moru u zapadnom Pacifiku, delu okeana koji obuhvata i vode jugoistočno od Tajvana.
“Nosač aviona i njegova udarna grupa su u Filipinskom moru i nastavljaju normalne, zakazane operacije kao deo rutinske patrole u podršci slobodnom i otvorenom Indo-Pacifiku”, rekao je portparol Sedme flote Američke mornarice.
Nosač aviona “Ronald Regan” je američki nosač na nuklearni pogon klase “Nimitz”. Deveti je nosač aviona iz te klase, a dobio je ime po bivšem predsjedniku SAD Ronaldu Reganu.
Rizik od konfrontacije i otvorenih sukoba
Asocijacija nacija jugoistočne Azije (ASEAN) upozorila je da postoji rizik da bi nestabilnost izazvana napetostima u Tajvanskom moreuzu mogla da dovede do “loših procjena, ozbiljne konfrontacije, otvorenih sukoba i nepredvidivih posledica među velikim silama”
ASEAN, čiji se ministri spoljnih poslova, uključujući američkog državnog sekretar Entonija Blinkena i kineskog ministra spoljnih poslova Vang Jia, sastaju u Pnom Penu u Kambodži, poručila je u saopštenju da je spreman da igra konstruktivnu ulogu u olakšavanju mirnog dijaloga između svih strana.
Vang je upravo na sastanku ministara spoljnih poslova ASEAN-a u Pnom Penu rekao da je Kina uložila najveće diplomatske napore da izbjegne krizu, ali da nikada neće dozvoliti da budu ugroženi njeni suštinski interesi.
Posjetu Pelosijeve Tajvanu okarakterisao je kao “maničnu, neodgovornu i veoma iracionalnu” akciju SAD.
Prst u oku Pekingu
Predsjedavajuća Predstavničkog doma Sjedinjenih Država Nensi Pelosi boravila je u sredu u kratkoj posjeti Tajvanu, što je naišlo na oštre osude Kine i dovelo do porasta napetosti u Tajvanskom moreuzu.
Pelosijeva je na Tajvanu rekla da je došla na Tajvan da nedvosmisleno stavi do znanja da SAD neće odustati od podrške i solidarnosti sa Tajvanom. Instakla je da poštuju politiku jedne Kine, ali da podržavaju status kvo i ne žele da se bilo šta na Tajvanu desi silom.
To je bila prva posjeta jednog predsjednika Predstavničkog doma Kongresa Tajvanu od 1997. godine, što je Peking doživio kao kršenje suvereniteta i uplitanje u unutrašnja politička pitanja Kine.
“Igranje vatrom”
Kineske vlasti su i prije dolaska Pelosijeve na Tajvan saopštile da će preduzeti sve raspoložive kontramjere kao odgovor na posjetu koju su okarakterisale kao “igranje vatrom”.
Iako Tajvan defakto funkcioniše kao nezavisna demokratija, Kina insistira da ima suverenitet nad ostrvom i žestoko se protivi bilo kakvoj mogućnosti da se Tajvan smatra nezavisnom zemljom. Većina zemalja svijeta ne priznaje Tajvan kao nezavisnu državu.
Pelosijeva je, nakon posjete Tajvanu, Azijsku turneju nastavila u Japanu i Južnoj Koreji i danas planira da posjeti Korejsku demilitarizovanu zonu, pogranično područje između Sjeverne i Južne Koreje koje zajednički kontrolišu te dvije države, SAD i Ujedinjene nacije.
(RTS)
